Vùng cát lún là gì?
Cát lún thường bao gồm cát hay đất sét và muối ngập nước, thường có ở đồng bằng châu thổ. Bề mặt nhìn khá vững chắc, nhưng khi bạn bước lên cát sẽ bắt đầu hóa lỏng. Nhưng rồi nước và cát sẽ tách ra, hiện ra một lớp cát ướt giày đặc khiến bạn mắc lại.
Ma sát giữa những hạt cát đã giảm đi rất nhiều, nên nó sẽ không thể đỡ được trọng lượng của bạn và thực sự thì giai đoạn ban đầu bạn sẽ chìm xuống.
Trái lại, cát sẽ tiếp tục hoà vào nước, khiến độ nổi của hỗn hợp tăng lên. Nghĩa là thay vì chìm nghỉm, bạn sẽ mắc lại khi chìm được một nửa thân mình, thậm chí có thể bị đẩy ngược lên đôi chút.
Cảnh này hoàn toàn có thể xảy ra nếu rơi vào một hố cát lún khô
Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là cát lún không nguy hiểm. Bạn sẽ không chết chìm, nhưng để thoát ra thì không hề dễ dàng. Nếu không có sự trợ giúp, bạn sẽ cần đến một lực khoảng 100.000 Newton để nhấc nổi 1 chân ra khỏi hố cát lún. Số lực ấy đủ để giúp bạn nâng một chiếc ôtô tầm trung.
Vậy nên, nếu bạn không thoát khỏi đó sớm, thủy triều có thể dâng lên ngập. Đây mới là thứ đáng sợ của cát lún gây ra cái chết cho nạn nhân.
Các dạng cát lún phố biến hiện nay
Cát lún thông thường
Khi rơi vào tình trạng cát lún, ma sát của những hạt cát giảm đi nhiều khiến chúng không thể đỡ được trọng lượng cơ thể. Ở giai đoạn đầu, người bị cát lún sẽ dần dần cảm thấy bị chìm xuống. Tuy nhiên, thay vì chìm nghỉm như ở trong phim thì thực tế bạn sẽ mắc lại khi chìm được nửa thân mình. Thậm chí có thể bị đẩy ngược lên đôi chút. Nguyên nhân được lý giải là do cát tiếp tục hòa vào nước khiến độ nổi của hỗn hợp tăng lên.
Điều này không có nghĩa cát lún không nguy hiểm. Bạn không bị chết chìm trong cát lún nhưng không dễ để thoát ra. Nếu không có sự trợ giúp, bạn sẽ cần một lực mạnh khủng khiếp chỉ để nhấc 1 chân ra khỏi hố cát. Theo nghiên cứu của các chuyên gia lực này khoảng 100.000 Newton – đủ để nâng một chiếc ô tô tầm trung.
Rơi vào cát lún khô cũng giống như việc bạn rơi vào bể chứa tòan cát. Mỗi lần hít thở thể tích ngực giảm xuống, cát sẽ tràn vào những chỗ trống và khiến quá trình chìm xuống của bạn nhanh hơn. Càng lún sâu nạn nhân càng khó thở, khó thoát khỏi.
Cát lún khô
Bên cạnh cát lún ở vùng đồng bằng châu thổ, hiện nay còn 1 loại cát lún nguy hiểm khác. Đó chính là cát lún khô thường xuất hiện ở các sa mạc. Khác với cát lún ướt, cát lún khô không hề có nước nên tính chất có sự khác biệt.
Rơi vào cát lún khô cũng giống như việc bạn rơi vào bể chứa tòan cát. Mỗi lần hít thở thể tích ngực giảm xuống, cát sẽ tràn vào những chỗ trống và khiến quá trình chìm xuống của bạn nhanh hơn. Càng lún sâu nạn nhân càng khó thở, khó thoát khỏi.
Nhiều người khi được hỏi cát lún là gì thường liên tưởng đến cát lún khô hơn là cát lún ướt. Dù là cát lún như thế nào đi chăng nữa thì cũng tiềm ẩn nhiều nguy hiểm. Khi rơi vào tình trạng này, bạn phải bình tĩnh xử lý.
Xử lý như thế nào khi rơi vào cát lún?
Một câu hỏi được đặt ra bên cạnh cát lún là gì là xử lý như thế nào khi rơi vào tình trạng này.
Nếu rơi vào hố cát lún thông thường, bạn hãy cố gắng bình tĩnh vì tình trạng này không quá nguy hiểm nếu biết cách. Bạn cố gắng tìm cách cử động bàn chân để hòa tan cát vào nước càng nhiều càng tốt. Đồng thời bạn ngả người và dạng chân tay để trọng lượng cơ thể được phân bổ đều và người sẽ từ từ nổi dần lên.
Trường hợp gặp cát lún khô, bạn phải tìm cách thoát ra nhanh nhất có thể. Hãy cố gắng tìm thứ gì đó để bám lấy để tránh bị hút sâu hơn khi chẳng may chỉ có 1 mình. Đừng cố gắng vùng vẫy, cố gắng thoát thân vì điều này sẽ khiến thể tích của bạn giảm đi và cát sẽ chiếm chỗ của bạn. Từ đó khiến bạn dễ bị chìm sâu xuống cát hơn. Bình tĩnh giữ nguyên tại chỗ để kéo dài thêm thời gian đợi người đến hỗ trợ nhé.
Hiện tượng cát lún trong phim và thực tế khác nhau thế nào?
Chết do bị lún trong cát hoặc đầm lầy là kịch bản thường được sử dụng trong phim, nhưng thực tế không hoàn toàn giống như vậy.
Theo BBC, cảnh phim quen thuộc là một người bị kẹt trong cát lún, kêu cứu xung quanh, càng vùng vẫy thì càng lún sâu. Cuối cùng là bị cát nuốt chửng. Mô típ này xuất hiện rất nhiều lần trong phim ảnh.
Tuy nhiên, các bằng chứng cho thấy bạn sẽ mắc kẹt và chết trong cát lún ướt là khá ít. Cát lún ướt thường gồm cát, hoặc đất sét và muối bị ngập nước, thường ở vùng đồng bằng châu thổ. Bề mặt nhìn giống như nền cứng, nhưng khi bạn bước chân vào, cát sẽ hóa lỏng.
Cát và nước bị chia tách, để lại một hố cát ướt như một cái bẫy. Ma sát giữa các hạt cát sẽ bị giảm đi rất nhiều và không thể cân bằng với trọng lượng cơ thể và bạn bắt đầu bị chìm xuống. Đúng là càng vùng vẫy bạn sẽ càng chìm xuống sâu hơn, nhưng có đúng là bạn sẽ bị chìm hoàn toàn.
Cát lún ướt
Daniel Bonn, giáo sư đại học Amsterdam, Hà Lan đã lấy mẫu đất từ một hồ ở Iran có cảnh báo cát lún với du khách mang về phòng thí nghiệm. Sau khi phân tích tỷ lệ cát, nước muối và đất sét, ông đã tạo ra được cát lún để làm thí nghiệm mô phỏng.
Ông sử dụng hạt nhôm, có khối lượng riêng tương tự con người trong thí nghiệm. Sau khi đặt hạt nhôm lên trên cát lún, ông lắc toàn bộ mô hình để mô phỏng hành động vùng vẫy của con người.
Kết quả là, các hạt nhôm đúng là có chìm xuống lúc đầu, nhưng sau đó, cát dần dần trộn lẫn lại với nước, lực đẩy của hỗn hợp tăng lên và các hạt nhôm được đẩy lên bề mặt. Bonn và nhóm của ông tiếp tục đặt các vật khác lên trên cát lún, những vật có khối lượng riêng tương đương con người đúng là có chìm xuống, nhưng chỉ chìm một nửa.
Nếu vật lý nói rằng bạn sẽ không chết chìm trong cát lún, tại sao vẫn thường có những tai nạn chết người xảy ra, như hai mẹ con bị chết chìm vào năm 2012 khi đang đi nghỉ ở Antigua, hòn đảo phía đông Đại Tây Dương?
Nguyên nhân là nếu không thể sớm thoát khỏi tình trạng mắc kẹt trong cát lún, thủy triều lên có thể nhấn chìm bạn. Đây mới là nguy hiểm thực sự của cát lún ướt.
Tuy nhiên rất khó để thoát khỏi tình trạng đó một mình. Theo nghiên cứu của Bonn, phải cần một lực 100.000 Newton để giải thoát một chân – tương đương với lực nâng một chiếc ôtô cỡ trung.
Trong phòng thí nghiệm, nhóm của Bonn phát hiện ra rằng muối là một thành phần cơ bản của cát lún ướt, nó làm gia tăng tính không ổn định của cát, dẫn đến sự hình thành của các khu vực trầm tích dày nguy hiểm.
Tuy nhiên, một nhóm nghiên cứu khác từ Thụy Sỹ và Brazil đã phát hiện ra một loại cát lún mới không chứa muối. Họ đã kiểm tra mẫu địa chất thu được ở một vũng ven biển phía đông bắc Brazil.
Họ phát hiện vi khuẩn đã tạo nên một lớp vỏ phía trên cùng của đất, cho ấn tượng của một bề mặt ổn định, nhưng khi bước vào thì bề mặt bị sụp đổ. May mắn là những khu vực này khá nông so với chiều cao của một người nên nó không gây nguy hiểm.
Cát lún khô
Cát lún khô lại là một vấn đề hoàn toàn khác. Rơi vào một vùng cát lún khô có thể gây nguy hiểm chết người.
Vào năm 2002, có một trường hợp tai nạn về cát lún khô được công bố. Một người đàn ông bị ngã vào kho chứa ngũ cốc ở một trang trại tại Đức. Vào thời điểm lính cứu hỏa phát hiện ra, ông ta đã bị lún tới nách đúng như những gì diễn ra trên phim, và vẫn tiếp tục chìm xuống. Mỗi khi nạn nhân thở ra, lồng ngực xẹp xuống và các hạt ngũ cốc ép vào, làm cho việc hô hấp ngày càng khó khăn.
Một bác sĩ đã phải luồn một ống cấp oxy cho nạn nhân và đặt một chiếc yên ngựa quanh ngực. Tuy nhiên sau đó, nạn nhân đã phải chịu đựng các cơn đau tức ngực, còn bác sĩ thì bị lên cơn suyễn do bụi. Lính cứu hỏa sau đó phải dùng một ống trụ, luồn xuống phía dưới nạn nhân và hút các hạt ngũ cốc ra bằng một bơm chân không công nghiệp mới cứu sống được người đàn ông.
Để sống sót nếu rơi vào một nơi cát lún khô, bạn cần sự giúp đỡ bên ngoài càng nhanh càng tốt. Nếu là cát lún ướt, bạn chỉ bị mắc kẹt chứ không chìm hẳn xuống. Để thoát ra bạn cần nhúc nhích chân một chút, sao cho nước và cát xung quanh chân trộn lẫn vào nhau. Cần phải thật bình tĩnh, ngả lưng ra và cố gắng phân bố đều trọng lượng cơ thể, kiên nhẫn chờ tới khi bạn nổi lên.
********************
Đăng bởi: Trường THPT Ngô Thì Nhậm
Chuyên mục: Tổng hợp
