Vật Lí 9 Bài 42: Thấu kính hội tụ được THPT Ngô Thì Nhậm biên soạn hy vọng sẽ là là tài liệu hữu ích giúp các em nắm vững kiến thức bài học và đạt kết quả tốt trong các bài thi, bài kiểm tra trên lớp.
Tóm tắt lý thuyết Vật Lí 9 Bài 42
Đặc điểm của thấu kính hội tụ
– Thấu kính hội tụ được làm bằng vật liệu trong suốt, được giới hạn bởi hai mặt cầu (một trong hai mặt có thể là mặt phẳng). Phần rìa ngoài mỏng hơn phần chính giữa.
– Kí hiệu thấu kính hội tụ được biểu diễn như hình vẽ:
– Mỗi thấu kính đều có trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự.
Trên hình vẽ ta quy ước gọi:
(Δ) là trục chính
O là quang tâm
F và F’ lần lượt là tiêu điểm vật và tiêu điểm ảnh
Khoảng cách OF = OF’ = f gọi là tiêu cự của thấu kính.
Đường truyền của một số tia sáng qua thấu kính hội tụ
– Một chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ cho chùm tia ló hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính.
– Đường truyền của một số tia sáng đặc biệt:
+ Tia tới qua quang tâm cho tia ló tiếp tục truyền thẳng.
+ Tia tới song song với trục chính cho tia ló đi qua tiêu điểm ảnh F’.
+ Tia tới qua tiêu điểm vật F cho tia ló song song với trục chính.
Ứng dụng của thấu kính hội tụ
Trong kính thiên văn và kính hiển vi người ta lắp ghép nhiều thấu kính hội tụ tạo thành một hệ thấu kính để nhìn rõ những vật nhỏ hoặc những vật ở xa.
Thấu kính hội tụ được dùng làm vật kính của máy ảnh
Tạo ra lửa nhờ hiện tượng tập trung ánh sáng Mặt Trời qua thấu kính hội tụ
Giải bài tập SGK Vật Lí 9 Bài 42
Bài C1 (trang 113 SGK Vật Lý 9)
Chùm tia khúc xạ ra khỏi thâu kính có đặc điểm gì mà người ta gọi nó thấu kính hội tụ?
Lời giải:
Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính có đặc điểm là chùm hội tụ tại một điểm.
Bài C2 (trang 113 SGK Vật Lý 9)
Hãy chỉ ra tia tới, tia ló trong thí nghiệm ở hình 42.2.
Lời giải:
Tia tới và tia ló được chỉ ra như trên hình vẽ 42.2a
Bài C3 (trang 114 SGK Vật Lý 9)
Tìm hiểu, so sánh độ dày phần rìa so với phần giữa của thấu kính hội tụ dùng trong thí nghiệm.
Lời giải:
Phần rìa mỏng hơn phần giữa trong thấu kính hội tụ.
Bài C4 (trang 114 SGK Vật Lý 9)
Quan sát lại thí nghiệm ở hình 42.2 SGK và cho biết, trong ba tia sáng tới thấu kính, tia nào qua thấu kính truyền thẳng không bị đổi hướng? Tìm cách kiểm tra điều này.
Lời giải:
Trong ba tia sáng tới thấu kính, tia ở giữa truyền thẳng, không bị đổi hướng. Dùng thước thẳng kiểm tra đường truyền của tia sáng đó.
Bài C5 (trang 114 SGK Vật Lý 9)
Quan sát lại thí nghiệm ở hình 42.2 SGK và cho biết điểm hội tụ F của chùm tia ló nằm trên đường thẳng chứa tia nào? Hãy biểu diễn chùm tia tới và chùm tia ló trong thí nghiệm này trên hình 42.4.
Lời giải:
Điểm hội tụ F của chùm tia sáng tới song song với trục chính của thấu kính, nằm trên đường chứa tia giữa.
Biểu diễn chùm tia tới và chùm tia ló trên hình 42.4a.
Bài C6 (trang 114 SGK Vật Lý 9)
Vẫn thí nghiệm trong câu 5, nếu chiếu chùm tia tới vào mặt bên kia của thấu kính thì chùm tia ló có đặc điểm gì?
Lời giải:
Khi đó chùm tia ló vẫn hội tụ tại một điểm trên trục chính (điểm F).
Bài C7 (trang 115 SGK Vật Lý 9)
Trên hình 42.6 SGK có vẽ thấu kính hội tụ, quang tâm O, trục chính Δ, hai tiêu điểm F và F’, các tia tới 1, 2, 3. Hãy vẽ tia ló của các tia này.
Lời giải:
Đường truyền của ba tia sáng được thể hiện trên hình 42.6a.
+ Tia tới (1) là tia đi song song với trục chính nên cho tia ló đi qua tiêu điểm F’
+ Tia tới (2) là tia đi quang tâm O nên cho tia ló đi thẳng
+ Tia tới (3) là tia đi qua tiêu điểm nên cho tia ló đi song song với trục chính.
Bài C8 (trang 115 SGK Vật Lý 9)
Trả lời câu hỏi bạn Kiên nêu ra ở phần mở bài.
Lời giải:
Thấu kính hội tụ là thấu kính có phần rìa mỏng hơn phần giữa. Nếu chiếu một chùm tia sáng tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ thì chùm tia ló sẽ hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính.
Trắc nghiệm Vật Lí 9 Bài 42 có đáp án
Bài 1: Thấu kính hội tụ có đặc điểm biến đổi chùm tia tới song song thành
A. chùm tia phản xạ.
B. chùm tia ló hội tụ.
C. chùm tia ló phân kỳ.
D. chùm tia ló song song khác.
Lời giải
Ta có: Một chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ cho chùm tia ló hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính.
Đáp án: B
Bài 2: Thấu kính hội tụ là loại thấu kính có
A. phần rìa dày hơn phần giữa.
B. phần rìa mỏng hơn phần giữa.
C. phần rìa và phần giữa bằng nhau.
D. hình dạng bất kỳ.
Lời giải
Thấu kính hội tụ có phần rìa mỏng hơn phần giữa, được làm bằng vật liệu trong suốt (thường là thủy tinh hoặc nhựa)
Đáp án: B
Bài 3: Chùm tia sáng đi qua thấu kính hội tụ mô tả hiện tượng
A. Truyền thẳng ánh sáng.
B. Tán xạ ánh sáng.
C. Phản xạ ánh sáng.
D. Khúc xạ ánh sáng.
Lời giải
Chùm tia sáng đi qua thấu kính hội tụ mô tả hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
Đáp án: D
Bài 4: Chùm tia ló của thấu kính hội tụ có đặc điểm là:
A. chùm song song.
B. lệch về phía trục chính so với tia tới.
C. lệch ra xa trục chính hơn so với tia tới.
D. phản xạ ngay tại thấu kính.
Lời giải
Chùm tia ló của thấu kính hội tụ có đặc điểm là lệch về phía trục chính so với tia tới.
Đáp án: B
Bài 5: Tia tới đi qua quang tâm của thấu kính hội tụ cho tia ló
A. đi qua tiêu điểm.
B. song song với trục chính.
C. truyền thẳng theo phương của tia tới.
D. có đường kéo dài đi qua tiêu điểm.
Lời giải
Ta có:
Tia tới đi qua quang tâm thì tia ló tiếp tục đi thẳng (không bị khúc xạ) theo phương của tia tới.
Đáp án: C
Bài 6: Tia tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ cho tia ló
A. đi qua trung điểm đoạn nối quang tâm và tiêu điểm.
B. song song với trục chính.
C. truyền thẳng theo phương của tia tới.
D. đi qua tiêu điểm.
Lời giải
Tia tới song song với trục chính thì tia ló đi qua tiêu điểm.
Đáp án: D
Bài 7: Tia tới đi qua tiêu điểm của thấu kính hội tụ cho tia ló
A. truyền thẳng theo phương của tia tới.
B. đi qua trung điểm đoạn nối quang tâm và tiêu điểm.
C. song song với trục chính.
D. có đường kéo dài đi qua tiêu điểm.
Lời giải
Tia tới đi qua tiêu điểm thì tia ló song song với trục chính.
Đáp án: C
Bài 8: Vật liệu nào không được dùng làm thấu kính
A. Thuỷ tinh trong.
B. Nhựa trong
C. Nhôm.
D. Nước.
Lời giải
Ta có: Thấu kính hội tụ được làm bằng vật liệu trong suốt (thường là thủy tinh hoặc nhựa)
=> Nhôm không được dùng làm thấu kính vì nhôm có màu ánh bạc chứ không phải là vật liệu trong suốt.
Đáp án: C
Bài 9: Ký hiệu của thấu kính hội tụ là:
A. hình 1
B. hình 2
C. hình 3
D. hình 4
Lời giải
Ta có: Kí hiệu của các hình tương ứng là:
– Hình 1: Gương cầu
– Hình 2: Thấu kính phân kỳ
– Hình 3: Thấu kính hội tụ
– Hình 4: Gương phẳng
Đáp án: C
Bài 10: Tiêu điểm của thấu kính hội tụ có đặc điểm:
A. là một điểm bất kỳ trên trục chính của thấu kính.
B. mỗi thấu kính chỉ có một tiêu điểm ở sau thấu kính.
C. mỗi thấu kính chỉ có một tiêu điểm ở trước thấu kính.
D. mỗi thấu kính có hai tiêu điểm đối xứng nhau qua thấu kính.
Lời giải
F, F′ là tiêu điểm nằm về hai phía của thấu kính, cách đều quang tâm
Mỗi thấu kính có hai tiêu điểm đối xứng nhau qua thấu kính
Đáp án: D
Bài 11: Câu nào sau đây là đúng khi nói về thấu kính hội tụ
A. Trục chính của thấu kính là đường thẳng bất kỳ.
B. Quang tâm của thấu kính cách đều hai tiêu điểm.
C. Tiêu điểm của thấu kính phụ thuộc vào diện tích của thấu kính
D. Khoảng cách giữa hai tiêu điểm gọi là tiêu cự của thấu kính.
Lời giải
A – sai vì: Trục chính của thấu kính là đường thẳng vuông góc với thấu kính, đi qua trung điểm của thấu kính
B – đúng
C – sai vì: Tiêu điểm của thấu kính không phụ thuộc vào diện tích của thấu kính
D – sai vì: Khoảng cách từ quang tâm đến mỗi tiêu điểm OF = OF′ = f là tiêu cự của thấu kính
Đáp án: B
Bài 12: Trục chính của thấu kính hội tụ là đường thẳng
A. bất kỳ đi qua quang tâm của thấu kính.
B. đi qua hai tiêu điểm của thấu kính .
C. tiếp tuyến của thấu kính tại quang tâm.
D. đi qua một tiêu điểm và song song với thấu kính.
Lời giải
Trục chính của thấu kính là đường thẳng vuông góc với thấu kính, đi qua trung điểm của thấu kính
=> Trục chính của thấu kính hội tụ là đường thẳng đi qua hai tiêu điểm của thấu kính
Đáp án: B
Bài 13: Ký hiệu của quang tâm và tiêu điểm của thấu kính lần lượt là:
A. O và F
B. f và F
C. f và d
D. O và f
Lời giải
Ta có:
O – quang tâm của thấu kính
F, F′ là tiêu điểm nằm về hai phía của thấu kính, cách đều quang tâm
f – tiêu cự của thấu kính
Đáp án: A
Bài 14: Một tia sáng chiếu tới quang tâm của một thấu kính như trong hình vẽ. Tia ló sẽ đi theo hướng.
A. a
B. b
C. c
D. d
Lời giải
Ta thấy tia sáng đi qua quang tâm => tia ló tiếp tục đi thẳng (không bị khúc xạ) theo phương của tia tới
Đáp án: D
Bài 15: Các hình được vẽ cùng tỉ lệ. Hình vẽ nào mô tả tiêu cự của thấu kính hội tụ là lớn nhất.
A. hình 1
B. hình 2
C. hình 3
D. hình 4
Lời giải
Ta có:
+ Tia tới song song với trục chính thì tia ló đi qua tiêu điểm.
+ Tia tới đi qua tiêu điểm thì tia ló song song với trục chính.
OF = OF′ = f gọi là tiêu cự của thấu kính
Từ các hình ta suy ra tiêu cự của hình 4 dài nhất hay lớn nhất
Đáp án: D
Bài 16: Chiếu một chùm sáng song song vào thấu kính hội tụ, hình vẽ nào sau đây mô tả đúng đường truyền của tia sáng?
A.
B.
C.
D.
Lời giải
Ta có: Tia tới song song với trục chính thì tia ló đi qua tiêu điểm.
=> phương án B mô tả đúng đường truyền của tia sáng qua thấu kính
Đáp án: B
Bài 17: Câu nào sau đây không đúng khi nói về thấu kính hội tụ
A. Có ít nhất một mặt lồi
B. Các tia sáng không qua quang tâm đến thấu kính đều bị khúc xạ về phía trục chính so với tia tới.
C. Chỉ được làm bằng thủy tinh
D. Mỗi thấu kính đều có trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự
Lời giải
A, B, D – đúng
C – sai vì thấu kính hội tụ được làm bằng các vật liệu trong suốt như nhựa, …
Đáp án: C
Bài 18: Cho một thấu kính có tiêu cự là 20cm. Độ dài FF’ giữa hai tiêu điểm của thấu kính là:
A. 20cm
B. 40cm
C. 10cm
D. 50cm
Lời giải
Ta có:
OF = OF′ = f – tiêu cự của thấu kính
Ta suy ra: FF′ = 2f = 2.20 = 40cm
Đáp án: B
Bài 19: Cho một thấu kính hội tụ có khoảng cách giữa hai tiêu điểm là 60cm. Tiêu cự của thấu kính là:
A. 60cm
B. 120cm
C. 30cm
D. 90cm
Lời giải
Ta có: OF = OF’ = f – tiêu cự của thấu kính
FF’ = 2f = 60cm
Đáp án: C
Bài 20: Dùng một thấu kính hội tụ hứng ánh sáng Mặt Trời theo phương song song với trục chính của thấu kính thì:
A. chùm tia ló là chùm tia hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính.
B. chùm tia ló là chùm tia song song.
C. chùm tia ló là chùm tia phân kỳ.
D. chùm tia ló tiếp tục truyền thẳng.
Lời giải
Ta có: Một chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ cho chùm tia ló hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính.
Đáp án: A
******************
Trên đây là nội dung bài học Vật Lí 9 Bài Bài 42: Thấu kính hội tụ do THPT Ngô Thì Nhậm biên soạn bao gồm phần lý thuyết, giải bài tập và các câu hỏi trắc nghiệm có đáp án đầy đủ. Hy vọng các em sẽ nắm vững kiến thức về Thấu kính hội tụ. Chúc các em học tập thật tốt và luôn đạt điểm cao trong các bài thi bài kiểm tra trên lớp.
Biên soạn bởi: Trường THPT Ngô Thì Nhậm
Chuyên mục: Vật Lý 9
Bạn đang xem: Vật Lí 9 Bài Bài 42: Thấu kính hội tụ – Giải bài tập SGK Vật Lí 9 Bài 42
