Vật Lí 9 Bài 19: Sử dụng an toàn và tiết kiệm điện được THPT Ngô Thì Nhậm biên soạn hy vọng sẽ là là tài liệu hữu ích giúp các em nắm vững kiến thức bài học và đạt kết quả tốt trong các bài thi, bài kiểm tra trên lớp.
Tóm tắt lý thuyết Vật Lí 9 Bài 19
An toàn khi sử dụng điện
a) Nguyên nhân có thể gây tai nạn điện
– Xây nhà có ban công gần với đường dây tải điện cao thế.
– Chạm tay vào vỏ kim loại của đồ dùng điện (thiết bị điện) bị dò điện.
– Chơi ở gần đường dây dẫn điện cao thế.
– Đến gần dây dẫn có điện bị đứt và rơi xuống đất.
b) Hậu quả tai nạn điện
Tai nạn điện ảnh hưởng đến tính mạng con người và tài sản…
c) Quy tắc an toàn khi sử dụng điện
– Chỉ làm thí nghiệm với các nguồn điện có hiệu điện thế dưới 40V.
– Phải sử dụng các dây dẫn có vỏ bọc cách điện đúng tiêu chuẩn quy định (vỏ bọc cách điện phải chịu được dòng điện định mức quy định cho mỗi dụng cụ điện).
– Mắc cầu chì có cường độ định mức phù hợp với dụng cụ hay thiết bị điện, đảm bảo khi có sự cố xảy xa.
Ví dụ: Khi bị đoản mạch, cầu chì kịp nóng chảy và tự động ngắt mạch trước khi dụng cụ điện bị hư hỏng.
– Thận trọng khi tiếp xúc với mạng điện gia đình vì có hiệu điện thế 220V rất nguy hiểm. Chỉ sử dụng các thiết bị điện khi đảm bảo cách điện.
Lưu ý: Đối với những dụng cụ hay thiết bị điện hư hỏng không biết lí do, không sửa được thì cần phải ngắt điện và báo người lớn hoặc thợ điện, tuyệt đối không được tự ý sửa chữa.
– Nối đất cho vỏ kim loại của các dụng cụ điện để đảm bảo an toàn điện.
Vỏ kim loại của dụng cụ điện được nối bằng một dây dẫn với chốt thứ ba của phích cắm và được nối đất qua lỗ thứ ba của ổ lấy điện. Dây dẫn điện bị hở và tiếp xúc với vỏ kim loại của dụng cụ. Nhờ dây tiếp đất mà người sử dụng nếu chạm tay vào vỏ dụng cụ cũng không bị nguy hiểm.
– Mỗi chức năng (chiếu sáng, ổ cắm, thiết bị điện công suất lớn) sử dụng một nhánh điện riêng.
– Mỗi nhánh dây điện sử dụng tối đa cho 5 tải tiêu thụ.
Sử dụng tiết kiệm điện năng
a) Lợi ích của việc sử dụng tiết kiệm điện năng
– Giảm chi tiêu cho gia đình.
– Các dụng cụ và thiết bị điện được sử dụng lâu bền hơn.
– Giảm bớt các sự cố gây tổn hại chung do hệ thống cung cấp điện bị quá tải, đặc biệt trong những giờ cao điểm.
– Dành phần điện năng tiết kiệm cho sản xuất.
b) Các biện pháp sử dụng tiết kiệm điện năng
– Cần lựa chọn sử dụng các dụng cụ và thiết bị điện có công suất phù hợp và chỉ sử dụng chúng trong thời gian cần thiết.
– Điện năng sản xuất ra cần được sử dụng ngay vì không thể chứa điện năng vào kho. Vào ban đêm lượng điện năng sử dụng nhỏ nhưng các nhà máy điện vẫn phải hoạt động. Do đó việc sử dụng điện vào ban đêm cũng là một biện pháp tốt để tiết kiệm điện năng.
Giải bài tập SGK Vật Lí 9 Bài 19
Bài C1 (trang 51 SGK Vật Lý 9)
Chỉ làm thí nghiệm với các nguồn điện có hiệu điện thế dưới bao nhiêu vôn?
Lời giải:
Chỉ làm thí nghiệm với nguồn điện có hiệu điện thế dưới 40V, vì với hiệu điện thế này tạo ra dòng điện nhỏ, không gây nguy hiểm cho tính mạng.
Bài C2 (trang 51 SGK Vật Lý 9)
Phải sử dụng các dây dẫn có vỏ bọc như thế nào?
Lời giải:
Phải sử dụng các dây dẫn có vỏ bọc chịu được dòng điện định mức quy định cho mỗi dụng cụ điện.
Bài C3 (trang 51 SGK Vật Lý 9)
Cần mắc thiết bị gì cho mỗi dụng cụ điện để ngắt mạch tự động khi đoản mạch?
Lời giải: Mắc cầu chì có cường độ định mức phù hợp với dụng cụ hay thiết bị điện, đảm bảo khi có sự cố xảy ra, chẳng hạn như khi bị đoản mạch, cầu chì kịp nóng chảy và tự động ngắt mạch trước khi dụng cụ điện bị hư hỏng.
Bài C4 (trang 51 SGK Vật Lý 9)
Khi tiếp xúc với mạng điện gia đình thì cần lưu ý gì? Vì sao?
Lời giải:
– Phải rất cẩn thận khi tiếp xúc với mạng điện này vì nó có hiệu điện thế 220V nên có thể gây nguy hiểm tới tính mạng con người.
– Chỉ sử dụng các thiết bị điện với mạng điện gia đình khi đảm bảo cách điện đúng tiêu chuẩn quy định đốì với các bộ phận của thiết bị có sự tiếp xúc với tay và đối với cơ thể người nói chung.
Bài C5 (trang 51 SGK Vật Lý 9)
Bóng đèn treo bị đứt dây tóc, cần phải thay bóng đèn khác. Hãy cho biết vì sao những việc làm sau đây bảo đảm an toàn điện:
– Nếu đèn treo dùng phích cắm thì phải rút phích cắm khỏi ổ điện trước khi tháo bóng đèn hỏng và lắp bóng đèn khác.
– Nếu đèn treo không dùng phích cắm thì phải ngắt công tắc hoặc tháo cầu chì trước khi tháo bóng đèn hỏng và lắp bóng đèn khác.
– Đảm bảo cách điện giữa người với nền nhà (như đứng trên ghế nhựa hoặc bàn gỗ khô) trong khi tháo bóng đèn hỏng và lắp bóng đèn khác
Lời giải:
Sau khi đã rút phích cắm điện thì không thể có dòng điện chạy qua cơ thể người và do đó loại bỏ sự nguy hiểm mà dòng điện có thể gây ra.
Để đảm bảo an toàn điện, công tắc và cầu chì trong mạng điện gia đình luôn được nối với dây “nóng”. Chỉ khi chạm vào dây “nóng” thì mới có dòng điện chạy qua cơ thể người và gây nguy hiểm, còn dây “nguội” luôn được nối với đất nên giữa dây “nguội” và cơ thể người không có dòng điện chạy qua. Vì thế việc ngắt công tắc hoặc tháo cầu chì trước khi thay bóng đèn hỏng đã làm hở dây “nóng”, do đó loại bỏ trường hợp dòng điện chạy qua cơ thể người và đảm bảo an toàn.
Khi đảm bảo cách điện giữa người và nền nhà, do điện trở của vật cách điện là rất lớn, nếu dòng điện chạy qua cơ thể người và vật cách điện cũng sẽ có cường độ rất nhỏ nên không gây nguy hiểm đến tính mạng
Bài C6 (trang 51 SGK Vật Lý 9)
Nối đất cho vỏ kim loại của các dụng cụ điện là một biện pháp đảm bảo an toàn điện.
+ Khi sử dụng các dụng cụ điện này, tay ta thường tiếp xúc với vỏ kim loại của chúng. Để đảm bảo an toàn, vỏ kim loại của dụng cụ điện được nối bằng một dây dẫn với chốt thứ ba của phích cắm và được nối đất qua lỗ thứ ba của ổ lấy điện. Hãy chỉ ra trên hình 19.1 dây nối dụng cụ điện với đất và dòng điện chạy qua dây dẫn nào khi dụng cụ này hoạt động bình thường.
+ Trong trường hợp ở hình 19.2, dây dẫn điện bị hở và tiếp xúc với vỏ kim loại của dụng cụ. Nhờ dây tiếp đất mà người sử dụng nếu chạm tay vào vỏ dụng cụ cũng không bị nguy hiểm. Hãy giải thích tại sao?
Lời giải:
+ Dây nối dụng cụ điện với đất là dây (3).
Khi dụng cụ hoạt động bình thường, dòng điện đi từ dây thứ (1) vào thiết bị điện sau đó đi ra dây dẫn thứ (2).
+ Khi dây dẫn bị hở và tiếp xúc với vỏ kim loại của dụng cụ: dòng điện đi từ ổ cắm điện đến vị trí bị hở điện thì dòng điện truyền đến vỏ kim loại và theo dây dẫn thứ (3) đi xuống đất mà không đến tay người sử dụng, do đó người sử dụng chạm tay vào vỏ dụng cụ cũng không bị nguy hiểm.
Bài C7 (trang 52 SGK Vật Lý 9)
Hãy thử tìm thêm những lợi ích khác của việc sử dụng tiết kiệm điện năng
Lời giải:
– Các dụng cụ và thiết bị điện có công suất hợp lí có giá rẻ hơn các dụng cụ và thiết bị có công suất lớn hơn mức cần thiết, do đó sử dụng những dụng cụ và thiết bị có công suất hợp lí không những tiết kiệm điện năng mà con góp phần giảm bớt chi tiêu của gia đình.
– Ngắt điện khi không sử dụng hoặc đi khỏi nhà sẽ tránh sự cố gây tai nạn và thiệt hại do dòng điện gây ra. Chẳng hạn tắt bếp điện, ấm điện hay bàn là,… khi không dùng nữa hoặc khi đi ra khỏi nhà không những tránh lãng phí điện năng mà đặc biệt là còn loại bỏ nguy cơ xảy ra hoả hoạn làm tổn thất nghiêm trọng cho gia đình và cho câ các gia đình xung quanh.
– Dành phần điện năng tiết kiệm được để xuất khẩu điện, góp phần tăng thu nhập cho đất nước.
– Giảm bớt việc xây dựng các nhà máy điện, do đó góp phần giảm ô nhiễm môi trường.
Bài C8 (trang 52 SGK Vật Lý 9)
Hãy viết công thức tính điện năng sử dụng.
Lời giải:
Công thức tính điện năng sử dụng: A = ℘.t
Bài C9 (trang 52 SGK Vật Lý 9)
Từ đó hãy cho biết, để sử dụng tiết kiệm điện năng thì:
– Cần phải lựa chọn, sử dụng các dụng cụ hay thiết bị điện có công suất như thế nào?
– Có nên cho bộ phận hẹn giờ làm việc khi sử dụng các dụng cụ hay thiết bị điện không? Vì sao?
Lời giải:
Để sử dụng tiết kiệm điện năng cần phải lựa chọn, sử dụng các dụng cụ hay thiết bị có công suất hợp lý, đủ mức cần thiết. Nên cho bộ phận hẹn giờ làm việc khi sử dụng các dụng cụ hay thiết bị điện vì như thế sẽ giúp ngắt điện khi chúng ta không dùng đến.
Bài C10 (trang 52 SGK Vật Lý 9)
Một bạn hay quên tắt điện khi rời khỏi nhà. Em hãy nghĩ cách giúp bạn này để tránh lãng phí điện và đảm bảo an toàn điện.
Lời giải
Có thể dùng một trong các cách sau đây:
+ Viết lên một tờ giấy dòng chữ đủ to “Tắt hết điện trước khi ra khỏi nhà” và dán tờ giấy này ở cửa ra vào, chỗ dễ nhìn thấy nhất.
+ Treo một tấm bìa có viết dòng chữ “Nhớ tắt hết điện” lên phía trên cửa ra vào, sao cho khi đóng chặt cửa thì tấm bìa tự động hạ xuống ngang trước mặt.
+ Lắp một chuông điện, sao cho khi đóng chặt cửa ra vào thì chuông kêu để nhắc nhở bạn đó tắt hết điện nếu đi khỏi nhà.
+ Lắp một công tắc tự động (còn gọi là rơ le), sao cho khi đóng chặt cửa ra vào hoặc khi khóa cửa ra vào thì công tắc tự động ngắt mạch điện của cả nhà.
Bài C11 (trang 53 SGK Vật Lý 9)
Trong gia đình, các thiết bị nung nóng bằng điện năng. Biện pháp tiết kiệm nào dưới đây là hợp lí nhất?
A. Không sử dụng các thiết bị nung nóng bằng điện.
B. Không đun nóng bằng bếp điện.
C. Chỉ sử dụng các thiệt bị nung nóng bằng điện có công suất nhỏ trong thời gian tốì thiểu cần thiết.
D. Chỉ đun nấu bằng điện và sử dụng các thiết bị nung nóng khác như bàn là, máy sấy tóc,… trong thời gian tối thiểu cần thiết.
Lời giải:
Chọn câu D.
Chỉ đun nấu bằng điện và sử dụng các thiết bị nung nóng khác như bàn là, máy sấy tóc,… trong thời gian tối thiểu cần thiết.
Bài C12 (trang 53 SGK Vật Lý 9)
Một bóng đèn dây tóc có giá 3500 đồng có công suất 75W, thời gian thắp sáng tối đa là 1000 giờ. Một bóng đèn compăc giá 60000 đồng, công suất 15W, có độ sáng bằng bóng đèn dây tóc nói trên, thời gian thắp sáng tối đa là 8000 giờ.
– Tính điện năng tiêu thụ của mỗi loại bóng đèn trên trong thời gian 8000 giờ
– Tính toàn bộ chi phí (tiền ua bóng đèn và tiền điện phải trả) cho việc sử dụng mỗi bóng đèn trên trong 8000 giờ, nếu giá lkW.h là 700 đồng
– Sử dụng bóng đèn nào có lợi hơn? Vì sao?
Tóm tắt:
Bóng đèn dây tóc: P1 = 75W = 0,075kW, giá tiền T01 = 3500 đồng, tmax1 = 1000h
Đèn compac: P2 = 15W = 0,015kW, giá T02 = 60000 đồng, tmax2 = 8000h
+ t = 8000h; A1 = ?, A2 = ?
+ 700 đồng/1kW.h; T1 = ?; T2 = ?
+ Bóng nào có lợi? Giải thích?
Lời giải:
+ Điện năng sử dụng của mỗi loại bóng đèn trên trong 8 000 giờ là:
– Bóng đèn dây tóc: A1 = P1 .t = 0,075kW.8000h = 600 kW.h = 2160.106 J.
– Bóng đèn compac: A2 = P2 .t = 0,015kW.8000h = 120 kW.h = 432.106 J.
+ Toàn bộ chi phí (tiền mua bóng điện và tiền điện phải trả) cho việc sử dụng mỗi loại bóng đèn này trong 8 000 giờ là:
– Bóng đèn dây tóc: Vì mỗi bóng đèn dây tóc có thời gian thắp sáng tối đa là 1 000 giờ nên phải cần 8 bóng đèn dây tóc. Vì thế cần số tiền:
T1 = 8.3500 + 600.700 = 448 000 đồng
– Bóng đèn compac: Vì mỗi bóng đèn compac có thời gian thắp sáng tối đa là 8 000 giờ nên ta chỉ cần 1 bóng đèn compac. Vì thế cần số tiền:
T2 = 1.60000 + 120.700 = 144 000 đồng
+ Sử dụng loại bóng đèn conpac có lợi hơn. Vì:
– Giảm chi tiêu cho gia đình: bớt được 448000 – 144000 = 304000 đồng tiền chi phí cho 8 000 giờ sử dụng.
– Sử dụng công suất nhỏ hơn, dành phần điện năng tiết kiệm cho sản xuất.
– Góp phần giảm bớt sự cố do quá tải về điện, nhất là vào giờ cao điểm
Trắc nghiệm Vật Lí 9 Bài 19 có đáp án
Bài 1: Sử dụng hiệu điện thế nào dưới đây có thể gây nguy hiệm đối với cơ thể người?
A. 6V
B. 12V
C. 39V
D. 220V
Lời giải
Hiệu điện thế có thể gây nguy hiểm đối với cơ thể người là 220V
Đáp án: D
Bài 2: Việc làm nào dưới đây là an toàn khi sử dụng điện?
A. Mắc nối tiếp cầu chì loại bất kì cho mỗi dụng cụ điện
B. Sử dụng dây dẫn không có vỏ bọc cách điện
C. Làm thí nghiệm với nguồn điện có hiệu điện thế 45V
D. Rút phích cắm đèn bàn ra khỏi ổ điện khi thay bóng đèn
Lời giải
Việc làm an toàn khi sử dụng điện trong các việc trên là rút phích cắm đèn bàn ra khỏi ổ điện khi thay bóng đèn.
Đáp án: D
Bài 3: Nối vỏ kim loại của dụng cụ hay thiết bị điện bằng dây dẫn với đất sẽ an toàn vì:
A. Luôn có dòng điện chạy qua vỏ kim loại của dụng cụ hay thiết bị này xuống đất.
B. Dòng điện không khi nào chạy qua vỏ kim loại của dụng cụ điện hay thiết bị điện này
C. Hiệu điện thế luôn ổn định để dụng cụ hay thiết bị hoạt động bình thường
D. Nếu có dòng điện chạy qua cơ thể người thì khi chạm vào vỏ kim loại thì cường độ dòng điện này rất nhỏ.
Lời giải
Nối vỏ kim loại của dụng cụ hay thiết bị điện bằng dây dẫn với đất sẽ an toàn vì: Nếu có dòng điện chạy qua cơ thể người thì khi chạm vào vỏ kim loại thì cường độ dòng điện này rất nhỏ.
Đáp án: D
Bài 4: Cần phải sử dụng tiết kiệm điện năng vì:
A. Dùng nhiều điện ở gia đình dễ gây ô nhiễm môi trường
B. Dùng nhiều điện dễ gây tai nạn nguy hiểm đến tính mạng
C. Giảm bớt chi phí cho gia đình, các sự cố gây tổn hại chung, bảo vệ môi trường và dành nhiều điện năng cho sản xuất
D. Càng dùng nhiều điện thì tổn hao vô ích càng lớn và càng tốn kém cho gia đình và xã hội
Lời giải
Cần phải sử dụng tiết kiệm điện năng vì: Giảm bớt chi phí cho gia đình, các sự cố gây tổn hại chung, bảo vệ môi trường và dành nhiều điện năng cho sản xuất
Đáp án: C
Bài 5: Cách sử dụng nào dưới đây là tiết kiệm điện năng?
A. Sử dụng đèn công suất là 100W
B. Sử dụng thiết bị điện khi cần thiết
C. Cho quạt chạy khi mọi người đi khỏi nhà
D. Bật sáng tất cả các đèn trong nhà suốt đêm
Lời giải
Cách sử dụng tiết kiệm điện năng là: Sử dụng thiết bị điện khi cần thiết.
Đáp án: B
Bài 6: Sử dụng hiệu điện thế nào dưới đây khi làm thí nghiệm là an toan đối với cơ thể người?
A. Nhỏ hơn hoặc bằng 40V
B. Nhỏ hơn hoặc bằng 50V
C. Nhỏ hơn hoặc bằng 60V
D. Nhỏ hơn hoặc bằng 70V
Lời giải
Thực hành, làm thí nghiệm với hiệu điện thế an toàn:
U < 40V
Đáp án: A
Bài 7: Dòng điện có cường độ nào dưới đây nếu đi qua cơ thể người là nguy hiểm?
A. 40mA
B. 50mA
C. 60mA
D. 70mA
Lời giải
Dòng điện có cường độ 70mA nếu đi qua cơ thể người là nguy hiểm
Đáp án: D
Bài 8: Việc làm nào dưới đây là không an toàn khi sử dụng điện?
A. Việc sử dụng các dây dẫn có vỏ bọc cách điện
B. Phơi quần áo lên dây dẫn điện của gia đình
C. Sử dụng hiệu điện thế 12V để làm các thí nghiệm điện
D. Mắc cầu chì thích hợp cho mỗi thiết bị điện
Lời giải
A, C, D – an toàn
B – không an toàn
Đáp án: B
Bài 9: Sử dụng tiết kiệm điện năng không mang lại lợi ích nào dưới đây?
A. Góp phần làm giảm ô nhiễm môi trường
B. Góp phần phát triển sản xuất
C. Góp phần chữa các bệnh hiểm nghèo
D. Góp phần làm giảm bớt các sự cố về điện
Lời giải
Sử dụng tiết kiệm điện năng không góp phần chữa các bệnh hiểm nghèo
Đáp án: C
Bài 10: Sử dụng loại đèn nào dưới đây sẽ tiêu thụ điện năng nhiều nhất?
A. Đèn compac
B. Đèn dây tóc nóng sáng
C. Đèn LED (Điốt phát quang)
D. Đèn ống (đèn huỳnh quang)
Lời giải
Sử dụng đèn dây tóc nóng sáng sẽ tiêu thụ điện năng nhiều nhất
Đáp án: B
******************
Trên đây là nội dung bài học Vật Lí 9 Bài 19: Sử dụng an toàn và tiết kiệm điện do THPT Ngô Thì Nhậm biên soạn bao gồm phần lý thuyết, giải bài tập và các câu hỏi trắc nghiệm có đáp án đầy đủ. Hy vọng các em sẽ nắm vững kiến thức về Sử dụng an toàn và tiết kiệm điện. Chúc các em học tập thật tốt và luôn đạt điểm cao trong các bài thi bài kiểm tra trên lớp.
Biên soạn bởi: Trường THPT Ngô Thì Nhậm
Chuyên mục: Vật Lý 9
