Ô nhiễm ánh sáng là gì?
Theo wikipedia: “ Ô nhiễm ánh sáng là việc chiếu sáng quá mức hoặc ánh sáng nhân tạo gây khó chịu. Theo định nghĩa của Hiệp hội bầu trời đêm quốc tế (IDA) xác định ô nhiễm ánh sáng là: Bất kỳ tác động bất lợi của ánh sáng nhân tạo bao gồm cả ánh sáng trên bầu trời, ánh sáng chói, xâm nhập ánh sáng, ánh sáng lộn xộn, giảm tầm nhìn vào ban đêm, và lãng phí năng lượng.”
Nói cách khác, việc lạm dụng ánh sáng nhân tạo quá mức cần thiết mà không đúng mục đích đặc biệt về đêm được gọi là ô nhiễm ánh sáng. Điển hình như trong chiếu sáng công cộng có nguồn sáng quá chói, làm sáng bầu trời đem hay ánh sáng chiếu vào nhà dân
Ô nhiễm ánh sáng là việc sử dụng ánh sáng quá mức cần thiết hoặc chiếu sáng không đúng, đặc biệt trong chiếu sáng công cộng gây hiện tượng chói loá, chiếu vào nhà dân và làm sáng bầu trời đêm được gọi là ô nhiễm ánh sáng.
Nguyên nhân gây ô nhiễm ánh sáng
Tương tự như ô nhiễm không khí, ô nhiễm nước… nguyên nhân chính gây ô nhiễm ánh sáng là phát sinh trong quá trình sinh hoạt, hoạt động kinh tế của con người, có thể kể đến như:
- Không tắt các thiết bị chiếu sáng khi không sử dụng.
- Lạm dụng quá nhiều ánh sáng trong cùng 1 khu vực.
- Không chọn đúng các thiết bị đèn điện khiến ánh sáng không tập trung vào khu vực cần thiết.
- Lắp đặt thiết bị chiếu sáng không phù hợp, dẫn đến phải sử dụng nhiều năng lượng hơn mức cần thiết cho việc chiếu sáng.
- Sự hướng dẫn chưa đầy đủ các các nhà quản lý và những người ở trong các toà nhà về việc sử dụng hệ thống chiếu sáng một cách hiệu quả.
- Duy trì ánh sáng không hợp lý khiến phung phí nguồn sáng và chi phí năng lượng…
Việc hiện đại hoá cuộc sống dẫn đến ô nhiễm ánh sáng đang tác động đến con người một cách âm thầm và nguy hiểm.
Ô nhiễm ánh sáng gây ra tác hại gì?
Ô nhiễm ánh sáng gây ra những tác động liên quan tới vấn đề sức khỏe của con người, nền kinh tế – xã hội và làm vỡ hệ sinh thái.
Ảnh hưởng tới sức khỏe con người
Theo nhiều nghiên cứu về ô nhiễm ánh sáng cho thấy tình trạng này gây ra nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe của con người như mệt mỏi, lo âu, trầm cảm, suy giảm tình dục, đau đầu,…
Vào năm 2007, IARC – Cơ quan nghiên cứu ung thư của Tổ chức Y tế Thế giới WHO đã nhận định rằng những rối loạn nhịp sinh học do ô nhiễm ánh sáng là một trong những nguyên nhân gây ra bệnh ung thư vú. Nghiên cứu này cũng chỉ ra rằng những người thường xuyên làm việc vào ban đêm sẽ có tỷ lệ ung thư vú và tiền liệt cao hơn người bình thường. Trong một nghiên cứu của Hàn Quốc cho thấy mức độ phơi nhiễm ánh sáng nhân tạo vào ban đêm cũng tỷ lệ thuận với số ca ung thư vú.
Theo hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ AMA, ánh sáng chói cũng là một trong những nguy cơ làm ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của cộng đồng. Nó làm ảnh hưởng tới quá trình tham gia giao thông của con người. Đặc biệt, ở người cao tuổi, ánh sáng chói còn làm mất độ tương phản và che khuất ban đêm.
Ảnh hưởng tới vấn đề kinh tế – xã hội
Như đã trình bày ở trên, ô nhiễm ánh sáng là hiện tượng bật các thiết bị đèn điện quá nhiều. Vì vậy, nó sẽ ảnh hưởng lớn đến lượng điện năng tiêu thụ. Theo một tính toán cho thấy, việc chiếu sáng chiếm khoảng ¼ năng lượng tiêu thụ trên toàn thế giới, trong đó có khoảng 50% – 90% là nguồn ánh sáng không cần thiết phát ra từ các tòa nhà.
Tiêu thụ điện năng quá nhiều và lãng phí không chỉ ảnh hưởng tới chi phí hằng tháng mà còn làm hao tốn nguồn tài nguyên thiên nhiên của đất nước đó.
Ô nhiễm ánh sáng cũng khiến cho việc quan sát thiên văn bị hạn chế. Tại các khu đô thị, khu vực tập trung đông đúc dân cư và những tòa nhà cao tầng, hầu như người dân không thể quan sát thấy ngôi sao trên bầu trời đêm, ngoại trừ mặt trăng và những ngôi sao ở gần trái đất.
Phá vỡ hệ sinh thái
Nhịp sinh học bình thường được hình thành bằng việc phối hợp với chu kỳ sáng – tối một cách tự nhiên. Vì thế, sự phá vỡ mô hình này cũng tác động không nhỏ tới động sinh thái. Khi đó, ánh sáng nhân tạo dùng để chiếu sáng ban đêm cũng là một trong những nguyên nhân hàng đầu làm đảo lộn hệ sinh thái.
Có thể kể đến các loài động vật hoang dã di chuyển vào ban đêm sẽ dễ bị nhầm lẫn đường đi, khó kiếm được mồi vì sự quá sáng sẽ làm ức chế phát triển sinh vật phù du ăn tảo bề mặt, tảo phát triển quá mức gây ra hiện tượng giết chết nhiều loài thực vật khác. Nhiều loại cây như cây lúa không thể trổ được hạt vì ánh đèn điện cao áp hay các loại hoa ban đêm khó có thể được sâu bướm thụ phấn.
Phân loại ô nhiễm ánh sáng
Ánh sáng xâm nhập (light trepass)
Đây là những ánh sáng xâm nhập vào khu vực sinh sống của một người khác mà người đó không hề mong muốn.
Lạm dụng ánh sáng (over-illumination)
Đây là việc sử dụng ánh sáng quá mức cần thiết, ánh sáng sử dụng không có mục đích.
Ánh sáng chói (glare)
Ánh sáng chói là hệ quả đối lập giữa vùng sáng và vùng tối trong tầm nhìn. Điều này còn khiến cho mắt người cảm thấy khó khăn trong việc nhận dạng những sự khác biệt trong ánh sáng.
Nó đặc biệt nghiêm trọng đối với an toàn giao thông, vì điều này xảy ra bất ngờ có thể khiến người đi đường và lái xe rất dễ gặp tai nạn.
Ánh sáng lộn xộn (clutter)
Nhóm ánh sáng không có hướng xác định, phát tán lộn xộn.
Ánh sáng chiếm dụng bầu trời (sky glow)
Đây là các quầng sáng, vùng sáng của bầu trời đêm tại khu vực có người ở.
Biện pháp khắc phục ô nhiễm ánh sáng
Một số biện pháp tốt để khắc phục ô nhiễm ánh sáng như:
- Chỉ sử dụng ánh sáng vừa đủ với nhu cầu
- Tắt đèn hoặc sử dụng chế dộ hẹn giờ khi không cần thiết
- Cải tiến thiết bị chiếu sáng phù hợp như sử dụng đèn Led TLC Lighting: ánh sáng bảo vệ mắt, nguồn sáng phù hợp với không gian sử dụng, đèn tiết kiệm lên đến 90% điện năng…
- Chọn thiết bị chiếu sáng phù hợp: chiếu sáng đủ, tập trung chiếu sáng vào khu vực cần thiết, các bước sóng ánh sáng ít gây ảnh hưởng tới môi trường xung quanh…
Để giảm thiểu việc ô nhiễm ánh sáng, cần có sự chung tay của cộng đồng và xã hội trong việc giảm ánh sáng chói, ánh sáng chiếm dụng bầu trời, giảm ánh sáng xâm nhập, và ánh sáng lộn xộn.
********************
Đăng bởi: THPT Ngô Thì Nhậm
Chuyên mục: Tổng hợp
