Nghề truyền thống là gì?
Theo khoản 1 Điều 3 Nghị định 52/2018/NĐ-CP, nghề truyền thống là nghề đã được hình thành từ lâu đời, tạo ra những sản phẩm độc đáo, có tính riêng biệt, được lưu truyền và phát triển đến ngày nay hoặc có nguy cơ bị mai một, thất truyền.
Khi có một làng có nhiều nghề truyền thống được hình thành từ lâu đời, thì làng đó được xem là một làng nghề truyền thống (Theo khoản 3 Điều 3 Nghị định 52/2018/NĐ-CP)
Đặc điểm của làng nghề truyền thống
Mỗi một sự vật, hiện tượng kỳ lạ đều mang trong mình những đặc trưng riêng để làm tín hiệu, cơ sở phân biết với những sự vật hiện tượng kỳ lạ khác và so với làng nghề truyền thống cuội nguồn cũng vậy ; để phân biết làng nghề truyền thống lịch sử với những cụm có sự tương đương về từ những ngữ cảnh được dùng lại khác nhau như làng, làng nghề, .. Mặc dù những cụm từ này đều nói đến làng những không phải đều giống nhau. Chính vì thế từ những nghiên cứu và phân tích ở trên ta có thế nếu ra 1 số ít được điểm sau về làng nghề truyền thống cuội nguồn :
Thứ nhất, làng nghề truyền thống là một cụm dân cư sinh sống tạo thành làng quê hay phường hội
Như đã nghiên cứu và phân tích ở trên thuật ngữ “ làng ” dùng để chỉ một đơn vị chức năng hành chính từ thời rất lâu rồi ám chỉ một hội đồng, một nhóm người chung sống với nhau trong cùng khoanh vùng phạm vi chủ quyền lãnh thổ nhất định có mối quan hệ mật thiết với nhau dưới sự quản trị của cơ quan chính quyền sở tại địa phương. Đây là một hội đồng nhỏ về văn hoá. Những phong tục, tập quán, đền thờ, miếu mạo … của mỗi làng xã vừa có nét chung của văn hoá dân tộc bản địa, vừa có nét riêng của mỗi làng quê, làng nghề .
Do đó làng nghề truyền thống lịch sử về thực chất cũng là một làng chính thế cho nên trong khoanh vùng phạm vi chủ quyền lãnh thổ nhất định là tập hợp một số lượng người cùng chung sống, thao tác dưới sự quản trị của chính quyền sở tại địa phương.
Thứ hai, làng nghề truyền thống là làng mà tại đó đa số người dân kiếm sống bằng một nghề giống nhau.
Để được coi là một làng nghề thì đòi hỏi tại khu vực đó phải tập hợp một số lượng lớn người dân cùng làm việc bằng một ngành nghề giống nhau; Nếu chỉ một số lượng nhỏ làm việc bằng một ngành nghề giống nhau thì không được coi là một làng nghề mà chỉ gọi với một tên gọi khác là nghề truyền thống của gia đình, dòng họ,… Ví dụ như: Trong một nhóm người 10 người mà chỉ có 3 người là sinh viên còn lại là người đi làm hay là học sinh thì ta không thể gọi đó là một nhóm sinh viên mà ta chỉ có thể gọi đó là một nhóm người hoặc cụ thể gọi là 3 người sinh viên.
Một Làng nghề truyền thống cuội nguồn hoàn toàn có thể có một nghề hoặc vài nghề truyền thống lịch sử. Nếu làng có vài nghề thì có một nghề chính và tên nghề đó được gọi tên làng nghề. Sản phẩm của làng nghề có tiến trình công nghệ tiên tiến nhất định, được truyền từ thế hệ này sang những thế hệ khác.
Thứ ba, Làng nghề truyền thống thường gắn liền với nông nghiệp.
Thuật ngữ “ Làng ” là thuật ngữ dùng để chỉ những vùng làng quê mộc mạc, giản dị và đơn giản nơi chất chứa những con người nông dân, ngay thật, chất phát, hiền hậu gắn bó ngặt nghèo không tách rời với nông nghiệp nông thôn. Ở nông thôn gần như là 100 % người làm làng nghề đều có đất nông nghiệp, hoàn toàn có thể do họ canh tác hoặc phần nhiều là cho thuê hoặc nhượng cho người khác canh tác. Về nguyên vật liệu của những mẫu sản phẩm được sản xuất từ những làng nghề truyền thống cuội nguồn hầu hết đều có nguồn gốc từ nông thôn họ tận dụng những gì mà địa phương mình có để tạo ra mẫu sản phẩm như gốm sứ Bát Tràng có nguyên vật liệu là đất sét, Làng dệt Thổ cẩm có nguyên vật liệu từ những sợi tơ tằm, … Bên cạnh đó những nghệ nhận, người lao động tại những làng nghề đa số đều là những người nông thôn họ kế nghiệp nghề truyền thống lịch sử của ông, cha từ trước và duy trì lấy đó làm nghề kiếm sống chính.
Thứ tư, Làng nghề truyền thống là nơi bảo lưu những tinh hoa nghệ thuật.
Làng nghề là cả một môi trường tự nhiên kinh tế tài chính – xã hội và văn hoá. Nó bảo lưu những tinh hoa nghệ thuật và thẩm mỹ và kỹ thuật truyền từ đời này sang đời khác, hun đúc ở những thế hệ nghệ nhân tài hoa và những mẫu sản phẩm độc lạ mang truyền thống riêng. Sản phẩm của những làng nghề truyền thống lịch sử là những loại sản phẩm văn hoá, có giá trị mỹ thuật cao. Do đó, tăng trưởng những làng nghề góp thêm phần đắc lực vào việc giữ gìn những giá trị văn hoá của dân tộc bản địa Nước Ta trong quy trình công nghiệp hoá hiện đại hoá .
Các mô hình Làng nghề truyền thống
Mô hình làng nghề truyền thống phát triển du lịch
Theo thống kê của Thương Hội Làng nghề Nước Ta 1.500 làng, trong đó khoảng chừng 300 làng đã được công nhận là làng nghề truyền thống cuội nguồn. Trải qua lịch sử vẻ vang hình thành hàng trăm năm, đây là nơi sản sinh và lưu giữ nghề truyền thống lịch sử với những mẫu sản phẩm thủ công bằng tay mỹ nghệ quy tụ tinh hoa văn hóa truyền thống dân tộc bản địa, cùng với đó là những giá trị về cảnh sắc vạn vật thiên nhiên, kiến trúc, di sản …, mang đến tiềm năng to lớn để tăng trưởng du lịch.
Những làng nghề truyền thống lịch sử theo quy mô tăng trưởng du lịch là những quy mô làng nghề có tiềm lực tăng trưởng du lịch tốt được nhiều hành khách trong nước và quốc tế chăm sóc và lựa chọn thành những khu vực du lịch thỏa mãn nhu cầu nhu yếu tìm hiểu và khám phá và tận hưởng. Thông thường những làng nghề tăng trưởng theo quy mô này sẽ được phong cách thiết kế tập trung chuyên sâu vào việc lôi kéo, lôi cuốn người mua bằng vẻ đẹp của làng nghề cũng như những loại sản phẩm mang đậm sự độc lạ, phát minh sáng tạo của người nghệ nhận. Ta hoàn toàn có thể kể đến như Gốm sứ Bát Tràng đầy là một làng nghề truyền thống lịch sử mỗi năm lôi cuốn rất nhiều hành khách đến du lịch bởi những tác phẩm gốm tinh xảo ; Khi đến đây ngoài việc được ngắm nhìn những tác phẩm gốm phong phú và đẹp của những nghệ nhân hành khách còn hoàn toàn có thể thưởng thức nghề làm gốm qua sự hướng dẫn của những nghệ nhân lâu năm trong nghề, …
Làng nghề truyền thống lịch sử theo quy mô tăng trưởng du lịch những năm qua đang mang lại nguồn thu nhập lớn cho vương quốc từ hoạt động giải trí du lịch. Do đó nhà nước phải có những chủ trương khen thưởng, khuyến khích để duy trì, gìn giữ những tinh hoa dân tộc bản địa từ những làng nghề truyền thống lịch sử đang lưu giữ.
Mô hình làng nghề truyền thống theo hướng sản xuất
Đây là loại quy mô làng nghề gắn liền với hoạt động giải trí sản xuất. Không giống như quy mô tăng trưởng theo hướng du lịch quy mô theo hướng sản xuất là quy mô lấy sản xuất là chủ yếu. Những mẫu sản phẩm từ những làng nghề truyền thống lịch sử sẽ là những loại sản phẩm được đưa vào thị trường tiêu thụ trong nước và quốc tế. Những mẫu sản phẩm này hoàn toàn có thể là đồ dệt may, Tranh, lụa, thung, …
Đây đều là những loại sản phẩm mang đặc trưng truyền thống văn hóa truyền thống của người Việt. Trong những năm gần đây hàng truyền thống cuội nguồn Nước Ta đang từng bước xâm nhập vào thị trường quốc tế và được phần đông người mua quốc tế tiếp đón việc này một mặt giúp tăng thu nhập cho người dân địa phương qua đó cải tổ phúc lợi xã hội tăng cường kinh tế tài chính ; mặt khác giúp tiếp thị văn hóa truyền thống Nước Ta ra quốc tế giúp nhiều người biết đến văn hóa truyền thống Việt ; đồng thời lôi cuốn sự tò mò của người mua quốc tế để kích thích du lịch lan rộng ra quan hệ hợp tác và hội nhập quốc tế.
Một số làng nghề truyền thống tại Việt Nam hiện nay
- Làng gốm Bát Tràng
- Làng tranh dân gian Đông Hồ
- Làng lụa Hà Đông
- Làng trống Đọi Tam
- Làng đá mỹ nghệ Non Nước
- Làng thúng chai Phú Yên
- Làng nghề làm muối Tuyết Diêm
- Làng cói Kim Sơn
- Làng nghề điêu khắc Sơn Đồng
- Làng nghề khảm trai Chuôn Ngọ
- Làng tiện gỗ Nhị Khê (Hà Nội)
- Làng gốm Thổ Hà (Bắc Giang)
- Làng nghề đồ gỗ mỹ nghệ Đồng Kỵ (Bắc Ninh)
- Làng Gốm Chu Đậu (Hải Dương)
- Làng thêu ren Văn Lâm (Ninh Bình)
- Làng Chạm bạc Đồng Xâm (Thái Bình)
- Làng nghề Kim hoàn Kế Môn (Thừa Thiên – Huế)
- Làng nón Tây Hồ – Phú Vang (TT Huế)
Vai trò của các nghề truyền thống
Sản phẩm của các nghề truyền thống được nhìn nhận, đánh giá từ nhiều góc độ của kinh tế xã hội với những giá trị hết sức to lớn và độc đáo. Cũng cần nhận thấy rằng ở thời đại của công nghệ tin học và công nghệ cao khác ngày nay dẫu có phát triển tới đâu cũng không thay thế được sự sáng tạo của các nghệ nhân, nghề truyền thống và giá trị của nhiều nghề truyền thống vẫn còn mãi với thời gian.
Giá trị kinh tế
Nghề truyền thống đã làm ra các sản phẩm hết sức thiết dụng, độc đáo từ độ vận dụng trong gia đình hàng ngày tới các mặt hàng tinh xảo trong các lễ hội, chùa đình. Hàng vạn thợ giỏi và nghệ nhân đã tạo nên công ăn việc làm trong xã hội và các nghề được truyền lại trong dòng họ, làng xóm hoặc vùng miền, trở thành “Bí quyết” nghề nghiệp qua nhiều đời. Sản phẩm truyền thống không chỉ đem lại giá trị kinh tế trong nước mà còn đem lại giá trị ngoại tệ khi được xuất khẩu ra nước ngoài.
Giá trị văn hóa – xã hội
Sản phẩm của nghề truyền thống đã thể hiện rõ và bảo tồn được những nét, những sắc thái độc đáo của dân tộc. Những giá trị văn hóa của dân tộc thể hiện tư duy của người Việt triết lý Á Đông, phong tục tập quán đặc sắc, truyền thống dân tộc, phong cách sống… đều được thể hiện qua nét vẽ, hình mẫu, cách trang trí và cấu trúc của sản phẩm. Điều đó chỉ có được ở nghề truyền thống mới lột tả hết giá trị nhân văn, giá trị văn hóa. Những sản phẩm thủ công đều chứa đựng tình cảm, lòng yêu thiên nhiên đất nước qua bàn tay tài hoa của con người. Đây cũng chính là ưu thế của các sản phẩm truyền thống của người Việt khi mở rộng giao lưu trên thị trường quốc tế và mở rộng quan hệ văn hóa, nghệ thuật với các nước trên thế giới.
Phát triển du lịch
Giữa du lịch làng nghề và làng nghề truyền thống có mối quan hệ chặt chẽ hữu cơ tác động qua lại với nhau. Phát triển du lịch tại các làng nghề truyền thống là một giải pháp hữu hiệu để phát triển kinh tế xã hội ở làng nghề truyền thống nói chung theo hướng tích cực và bền vững. Ngược lại các làng nghề truyền thống cũng tạo nên sức hấp dẫn mới lạ thu hút du khách và có những tác động mạnh mẽ trở lại đối với du lịch trong một mục tiêu phát triển chung.
Các làng nghề truyền thống thường gắn với một vùng nông thôn. Mỗi làng nghề là một môi trường văn hóa, kinh tế – xã hội và kỹ thuật truyền thống lâu đời. Là nơi bảo lưu những tinh hoa nghệ thuật, kỹ thuật sản xuất từ đời này sang đời khác đúc kết ở những nghệ nhân tài hoa. Bên trong các làng nghề thường chứa đựng những nét văn hóa thuần Việt với không gian văn hóa nông nghiệp: Cây đa, giếng nước, sân đình, với những câu hát dân gian, cánh cò trắng, lũy tre xanh…
Đằng sau lũy tre làng là những mảng màu trầm mặc, những nét tinh hoa văn hóa của dân tộc, hiền hòa, yên ả khiến cho du khách ghé thăm đều có cảm giác yên lành, thư thái. Có thể nói rằng du lịch làng nghề truyền thống sẽ là địa chỉ lý tưởng để du khách tham quan tìm hiểu các giá trị văn hóa, các phong tục tập quán lễ hội trong điều kiện hiện đại khi mà nền sản xuất công nghiệp khiến môi trường ồn ào đến ghẹt thở.
Đặc biệt du khách sẽ không khỏi ngỡ ngàng khi bắt gặp những sản phẩm thủ công độc đáo chỉ có được những người nghệ nhân tài hoa và có thể mua những món đồ lưu niệm tinh tế có một không hai ở các làng quê này.
Ngoài ra làng nghề còn là nơi sản xuất ra những sản phẩm thủ công mỹ nghệ đặc biệt, có giá trị sử dụng và giá trị nghệ thuật cao, đặc trưng cho văn hoá một vùng quê, một dân tộc hiền hoà mà hiếu khách. Du khách đến du lịch làng nghề truyền thống không chỉ thỏa mãn được nhu cầu chiêm ngưỡng tìm hiểu các giá trị văn hóa độc đáo mà còn có dịp mua sắm cho mình hoặc người thân những món đồ thủ công tinh tế, độc đáo, thoả mãn nhu cầu mua sắm lớn của du khách.
Làng nghề truyền thống là tài nguyên du lịch nhân văn góp phần thu hút số lượng lớn khách du lịch, làm cho hoạt động du lịch thêm phong phú đa dạng, tạo nên nhiều lựa chọn hấp dẫn cho du khách.
Ngoài ra du lịch làng nghề truyền thống còn làm đa dạng các sản phẩm du lịch.
Tiêu chí công nhận nghề truyền thống
Cụ thể tại khoản 2 Điều 5 Nghị định 52/2018/NĐ-CP, nghề được công nhận là nghề truyền thống phải đạt cả 03 tiêu chí sau:
– Nghề đã xuất hiện tại địa phương từ trên 50 năm và hiện đang tiếp tục phát triển tính đến thời điểm đề nghị công nhận.
– Nghề tạo ra những sản phẩm mang bản sắc văn hóa dân tộc.
– Nghề gắn với tên tuổi của một hay nhiều nghệ nhân hoặc tên tuổi của làng nghề.
Tiêu chí công nhận nghề truyền thống được áp dụng đối với các nghề truyền thống được UBND cấp tỉnh công nhận có hoạt động trong lĩnh vực ngành nghề nông thôn, bao gồm:
– Chế biến, bảo quản nông, lâm, thủy sản.
– Sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ.
– Xử lý, chế biến nguyên vật liệu phục vụ sản xuất ngành nghề nông thôn.
– Sản xuất đồ gỗ, mây tre đan, gốm sứ, thủy tinh, dệt may, sợi, thêu ren, đan lát, cơ khí nhỏ.
– Sản xuất và kinh doanh sinh vật cảnh.
– Sản xuất muối.
– Các dịch vụ phục vụ sản xuất, đời sống dân cư nông thôn.
Trình tự, thủ tục đề nghị công nhận nghề truyền thống
Hồ sơ đề nghị công nhận nghề truyền thống
Hồ sơ đề nghị công nhận nghề truyền thống bao gồm:
– Bản tóm tắt quá trình hình thành, phát triển của nghề truyền thống.
– Bản sao giấy chứng nhận, huy chương đã đạt được trong các cuộc thi, triển lãm trong nước và quốc tế hoặc có tác phẩm đạt nghệ thuật cao được cấp tỉnh, thành phố trở lên trao tặng (nếu có).
Đối với những tổ chức, cá nhân không có điều kiện tham dự các cuộc thi, triển lãm hoặc không có tác phẩm đạt giải thưởng thì phải có bản mô tả đặc trưng mang bản sắc văn hóa dân tộc của nghề truyền thống.
– Bản sao giấy công nhận Nghệ nhân nghề truyền thống của cơ quan có thẩm quyền (nếu có).
(Theo khoản 1 Điều 6 Nghị định 52/2018/NĐ-CP)
Trình tự xét công nhận nghề truyền thống
Theo khoản 4 Điều 6 Nghị định 52/2018/NĐ-CP, trình tự xét công nhận nghề truyền thống được thực hiện như sau:
– Ủy ban nhân dân quận, huyện, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương lập hồ sơ đề nghị công nhận nghề truyền thống theo tiêu chí quy định tại mục 2 trình Ủy ban nhân dân cấp tỉnh xét công nhận.
– Trong thời hạn 30 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được hồ sơ hợp lệ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thành lập Hội đồng xét duyệt, chọn những đối tượng đủ tiêu chuẩn theo quy định tại mục 2, ra quyết định và cấp bằng công nhận nghề truyền thống.
Thời gian xét công nhận các nghề truyền thống do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định.
Thu hồi bằng công nhận nghề truyền thống
Nếu nghề truyền thống sau khi được công nhận không đạt tiêu chí quy định sẽ bị thu hồi bằng công nhận.
Ủy ban nhân dân cấp huyện có trách nhiệm tổng hợp danh sách, gửi Ủy ban nhân dân cấp tỉnh để xem xét, thu hồi bằng công nhận nghề truyền thống.
(Khoản 6 Điều 6 Nghị định 52/2018/NĐ-CP)
Đào tạo nhân lực làm nghề truyền thống
– Người làm nghề truyền thống; người làm nghề tại làng nghề, làng nghề truyền thống và người làm việc tại các cơ sở ngành nghề nông thôn, được hỗ trợ đào tạo nghề nghiệp theo quy định hiện hành.
– Các nghệ nhân trong lĩnh vực ngành nghề nông thôn được Nhà nước hỗ trợ kinh phí tổ chức đào tạo nghiệp vụ sư phạm nghề nghiệp, kỹ năng dạy học; được thù lao theo quy định khi tham gia đào tạo nghề nghiệp cho lao động nông thôn. Khi nghệ nhân trực tiếp truyền nghề được thu tiền học phí của người học trên nguyên tắc thỏa thuận.
– Ngân sách địa phương hỗ trợ một phần chi phí lớp học cho các cơ sở ngành nghề nông thôn trực tiếp mở lớp truyền nghề. Đối với đào tạo theo hình thức kèm cặp nghề, truyền nghề của nghệ nhân, thợ thủ công được quyết toán theo số lượng thực tế. Nội dung, mức chi hỗ trợ cụ thể do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định.
– Các dự án đầu tư cơ sở dạy nghề nông thôn được hưởng các chính sách về đào tạo nghề cho lao động nông thôn theo quy định.
– Nguồn kinh phí thực hiện do ngân sách đảm bảo từ nguồn chi sự nghiệp giáo dục, đào tạo, dạy nghề; Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, các chương trình, dự án có liên quan và các nguồn hợp pháp khác. Nội dung chi và mức chi theo quy định về chính sách đào tạo nghề cho lao động nông thôn.
(Điều 11 Nghị định 52/2018/NĐ-CP)
********************
Đăng bởi: Trường THPT Ngô Thì Nhậm
Chuyên mục: Tổng hợp
