Dãy núi nào dài nhất thế giới?
a. Rockey
b. Andes
c. Himalaya
Đáp án đúng: B. Andes
Dãy núi dài nhất thế giới ở đâu?
Dãy Andes là dãy núi dài nhất thế giới, gồm một chuỗi núi liên tục chạy dọc theo bờ tây lục địa Nam Mỹ. Dãy Andes dài hơn 7000 km, và có chỗ rộng đến 500 km (khoảng từ 18° đến 20° vĩ độ nam).
Dãy núi kéo dài qua bảy nước ( Argentina, Bolivia, Chile, Colombia, Ecuador, Peru và Venezuela) và là nơi sinh sống của hàng chục nghìn loài động, thực vật. Độ cao trung bình của nó lên tới 4.000m.
Đặc điểm của dãy núi dài nhất thế giới
Dãy Andes về cơ bản bao gồm 2 dãy núi lớn: Cordillera Oriental và dãy Cordillera Occidental, cách nhau bởi một bình nguyên hẹp thấp hơn. Xen vào đó là các dãy núi nhỏ tách ra ra từ hai bên hông của hai dãy núi lớn.
Dãy Cordillera de la Costa là trường hợp điển hình, xuất phát từ cực nam của châu Mĩ và chạy theo hướng bắc-nam, song song với bờ biển. Miền nam rặng núi này bị biển lấn vào, tạo ra một số hải đảo. Khi nhập vào đất liền thì Cordillera de la Costa tạo nên ranh giới phía tây của thung lũng lớn của Chile. Về phía bắc, dãy núi duyên hải này tiếp tục bằng một số dãy núi nhỏ, có khi chỉ là rặng đồi lẻ dọc theo bờ Thái Bình Dương cho đến tận Venezuela, tạo ra một thung lũng dài dọc suốt sườn tây của dãy Cordillera Occidental.
Andes còn được coi là dãy núi nguy hiểm nhất trái đất khi nó luôn chực trờ phun nham thạch bất cứ lúc nào. Những đợt phun trào ấy tạo ra những trận núi lửa đi kèm động đất ghê rợn, tàn phá cả một vùng rộng lớn và còn để lại hậu quả rất lâu dài.
“Khu vực cao của Andes rất hiếm người sinh sống, có chăng chỉ là những kẻ tội phạm ẩn náu mà thôi”- Antoine Rabatel nói. Vì rằng khí hậu nơi này cực kỳ khắc nghiệt. Hoa quả khan hiếm, muông thú rất ít, con người không thể tìm thấy thực phẩm để duy trì cuộc sống. Antonie mô tả, đến một bụi xương rồng cũng không thấy.
Tuy rằng hết sức khắc nghiệt nhưng ở một số vùng thuộc dãy Andes người ta cũng nhận thấy sự đa dạng của hệ động thực vật, với khá nhiều loài đặc hữu. Đáng chú ý, ở đây có tới gần 1.700 loài chim, hơn 600 loài bò sát và khoảng 400 loài cá. Nổi bật nhất trong các loài chim ở đây chính là “thần ưng Andes”- loài chim biểu tượng cho khát vọng tự do. Và, cũng thật đáng nể, trên dãy Andes lại có hồ nước ngọt Titicaca hết sức danh giá.
Là vùng đất cổ, Andes có nhiều địa chỉ văn hóa độc đáo, lâu đời, trong đó phải kể đến đền Chavin de Huantar đến nay vẫn mang trong nó nhiều bí mật. Khi bước vào mê cung các đường ngầm, người ta dễ dàng lạc lối và hoàn toàn mất phương hướng.
Trước kia, đây là vùng địa lý không mấy người lai vãng. Nơi thì nóng như nung, nơi lại quanh năm băng giá và cực kỳ nguy hiểm với những dòng sông băng khổng lồ. Nhưng nay, Andes đã khác.
Tới nay nhiều sông băng khu vực Andes đã bị thu hẹp tới 30%, tính từ năm 1970.
Như vậy, nguồn nước ngọt quý giá sẽ giảm mạnh. Điều đó tác động tiêu cực đến cuộc sống sinh hoạt của cư dân trong vùng, và nguy hiểm hơn là nó tạo ra sự biến đổi khí hậu rộng lớn mà hậu quả là không thể lường trước.
Trước đây, sông băng Chacaltaya (tại dãy Andes thuộc địa phận Bolivia) từng nổi tiếng vì du khách kéo đến trượt tuyết trong mùa đông, nay đã gần như không còn nữa – TS Antoine Rabatel nói. Điều đó là một minh chứng rõ ràng về sự thay đổi của dãy Andes và cũng lí giải vì sao cây côi cũng như động vật hoang dã ở đây đang ngày một ít đi.
Những điều thú vị về dãy núi dài nhất thế giới
Đỉnh cao nhất là Aconcagua
Cordillera de la Costa là một ví dụ điển hình, nó xuất phát từ cực nam của châu Mỹ, chạy theo hướng bắc nam và chạy song song với bờ biển. Phần phía nam của dãy núi bị biển xâm thực, hình thành nhiều đảo. Khi nó gia nhập với đất liền, Cordillera de la Costa tạo thành biên giới phía tây của Thung lũng Grand của Chile. Ở phía bắc, dãy núi ven biển này được tiếp nối bởi các dãy núi nhỏ dọc theo bờ biển Thái Bình Dương đến tận Venezuela, đôi khi là những dãy núi kỳ lạ, tạo thành một thung lũng dài dọc theo sườn phía tây của Tây Cordillera.
Đỉnh cao nhất là Aconcagua: 6.962m so với mực nước biển.
Núi lửa hoạt động nhộn nhịp
Khi dãy núi Andes sẵn sàng phun ra dung nham, nó cũng được coi là dãy núi nguy hiểm nhất trên trái đất. Những vụ phun trào này đã gây ra những vụ phun trào núi lửa kèm theo những trận động đất khủng khiếp, phá hủy những khu vực rộng lớn và để lại những hậu quả rất lâu dài.
Antoine Arbatel nói: “Có rất ít cư dân vùng cao ở Andes, có thể chỉ là những tên tội phạm đang lẩn trốn. Vì khí hậu ở đây vô cùng khắc nghiệt. Trái cây khan hiếm, động vật khan hiếm, con người không tìm được thức ăn để duy trì sự sống. Anthony thậm chí còn không mô tả về bụi cây xương rồng.
Hoạt động của núi lửa trên dãy Andes là kết quả của quá trình hút chìm các mảng Nazca và Nam Cực bên dưới mảng Nam Mỹ. Có rất nhiều núi lửa đang hoạt động trên dãy Andes, bao gồm bốn khu vực riêng biệt, xen kẽ với các khu vực không núi lửa. Các núi lửa ở đây khác nhau về hoạt động, sản phẩm và hình thức. Ngoài sự khác biệt về vành đai núi lửa, cũng có sự khác biệt đáng kể bên trong các núi lửa lân cận và thậm chí giữa các núi lửa lân cận. Mặc dù đới núi lửa Andean có núi lửa kiềm-kiềm và núi lửa chìm, nhưng nó có các môi trường núi lửa kiến tạo quy mô lớn như hệ thống khe nứt và các đới đứt gãy mở rộng. Độ dày vỏ trái đất và magma. Càng lên cao, mức độ đồng hóa của vỏ trái đất càng khác nhau.
Động vật sôi nổi phát triển
Mặc dù rất khắc nghiệt, nhưng ở một số khu vực của dãy Andes, người ta cũng đã nhìn thấy nhiều loại động thực vật khác nhau, và có rất nhiều loài độc đáo. Đáng chú ý là có gần 1.700 loài chim, hơn 600 loài bò sát, và khoảng 400 loài cá. Loài chim nổi tiếng nhất ở đây là “Andean Falcon” -một loài chim tượng trưng cho khát vọng tự do. Hơn nữa, cũng cần lưu ý rằng trên dãy Andes có một hồ nước ngọt Titicaca rất nổi tiếng.
Hệ động vật của dãy Andes rất phong phú, với khoảng 3.500 loài, trong đó gần 2/3 là loài đặc hữu, đặc biệt là dãy Andes, là môi trường sống quan trọng nhất của các loài lưỡng cư trên thế giới. Có gần 600 loài động vật có vú (13% đặc hữu), hơn 1.700 loài chim (khoảng 1/3 trong số đó là đặc hữu), hơn 600 loài bò sát (khoảng 45% là đặc hữu) và khoảng 400 loài cá chim (khoảng 1/3 là loài đặc hữu).
Dãy núi Andes chạy qua nhiều vùng sinh thái tự nhiên và thực vật, kéo dài từ Venezuela ở Caribe đến vùng Cape Horn lạnh giá, gió và ẩm ướt trong sa mạc cực kỳ khô cằn. Rừng mưa nhiệt đới bao phủ hầu hết phía bắc Andes, nhưng hiện nó đang suy giảm, đặc biệt là ở các thung lũng Choco và Inner Andes ở Colombia. Đối lập trực tiếp với các sườn núi Andean ẩm ướt là các sườn núi Andean tương đối khô ở phía tây Peru, Chile và phần lớn Argentina. Dọc theo một số thung lũng Interdean, chúng ta bắt gặp thảm thực vật có đặc điểm là cây rụng lá, cây bụi và rừng cây khô cằn, kéo dài đến các sườn núi gần sa mạc Atacama – nơi này thì gần như không có sự sống.
Có 30.000 loài thực vật
Có khoảng 30.000 loài thực vật có mạch trên dãy Andes, gần một nửa trong số đó là loài đặc hữu của khu vực, nhiều hơn bất kỳ những nơi đa dạng sinh học nào khác. Cây nhỏ Cinchona pubescens là nguồn cung cấp chất quinine, một chất được sử dụng để điều trị bệnh sốt rét, phân bố từ phía nam của dãy Andes đến Bolivia. Các sản phẩm nông nghiệp quan trọng khác ở Andes là thuốc lá và khoai tây. Rừng Polyp có mật độ cao đã được tìm thấy ở một số vùng của dãy Andes ở Colombia, Ecuador, Perú, Bolivia và Chile. Những cây này có tên địa phương là Queñua, Yagual, và nhiều cây khác, và có thể được tìm thấy ở độ cao 4.500 m (14.760 feet). Không rõ sự phân bố rải rác của những khu rừng này là tự nhiên hay là kết quả của việc phá rừng bắt đầu từ thời kỳ Inca. Dù thế nào đi nữa, nạn phá rừng đã gia tăng trong giai đoạn hiện nay, những loài cây này hiện được coi là có nguy cơ tuyệt chủng cao. Theo khảo sát thì chỉ còn khoảng 10% diện tích đất rừng nguyên sinh còn tồn tại.
Bí mật cần khám phá
Là vùng đất cổ kính, dãy Andes có nhiều di tích văn hóa độc đáo và lâu đời, trong đó có ngôi đền Chavin de Huantar vẫn còn lưu giữ nhiều bí mật cho đến ngày nay. Bước vào mê cung của những lối đi ngầm, bạn rất dễ bị lạc đường và mất hút hoàn toàn.
Trước đây, đây là khu vực địa lý ít người qua lại. Một số nơi nóng khủng khiếp, một số nơi lạnh giá quanh năm, và các sông băng khổng lồ cực kỳ nguy hiểm. Nhưng giờ đây, dãy Andes đã khác.
Kể từ năm 1970, nhiều sông băng trên dãy Andes đã bị thu hẹp 30%.
Do đó, nguồn nước ngọt quý giá sẽ bị suy giảm nghiêm trọng. Điều này gây ảnh hưởng không tốt đến đời sống sinh hoạt của cư dân trong khu vực, nguy hiểm hơn là sẽ gây ra biến đổi khí hậu trên diện rộng, hậu quả khôn lường.
Sông băng Chacaltaya (nằm trên dãy núi Andes của Bolivia) từng nổi tiếng với khách du lịch trượt tuyết vào mùa đông, nhưng giờ nó đã gần như biến mất-Tiến sĩ Antoine Arbatel cho biết đó là minh chứng cho những thay đổi của dãy núi Andes, đồng thời nó cũng giải thích tại sao cây cối và các loài động vật hoang dã ở đây mỗi ngày một suy giảm.
********************
Đăng bởi: THPT Ngô Thì Nhậm
Chuyên mục: Tổng hợp
