Công dung ngôn hạnh là gì?
Khổng Tử – một triết gia nổi tiếng của Trung Quốc đã đưa ra thuyết “tam tòng tứ đức” với các chuẩn mực “công – dung – ngôn – hạnh”. Và đây được coi là tiêu chuẩn cơ bản của một người phụ nữ, mỗi phụ nữ cần phải tu luyện, hoàn thiện bản thân.
Với mỗi thời kỳ, giai đoạn lịch sử, môi trường văn hóa mà khái niệm công dung ngôn hạnh có nghĩa là gì lại thay đổi. Cụ thể:
“Công”: Công trong công dung ngôn hạnh là gì? Theo quan niệm xưa, công được hiểu là nữ công gia chánh, tề gia nội trợ, may vá thêu thùa, nuôi dạy con cái chăm ngoan, khỏe mạnh.
Thời kỳ kháng chiến chống Pháp, Mỹ chuẩn mực xây dựng người phụ nữ đó là “Trung hậu, đảm đang, trung với nước với nhà, với chồng con đi xa, với nhân dân đồng bào”
“Dung”: Dung trong công dung ngôn hạnh được hiểu là vẻ đẹp hình thức, dáng vẻ bên ngoài. Dung chính là dung nhan. Chuẩn mực của người phụ nữ xưa đó là nét đẹp thùy mị, kín đáo, duyên dáng như câu ca dao sau:
“Ngôn”: Là lời nói nhã nhặn, kín đáo, nhỏ nhẹ,…Lời nói đẹp còn phải gắn liền với các cử chỉ phù hợp, đúng phép tắc thể hiện được sự đoan trang. ngôn đòi hỏi người phụ nữ phải biết nói đúng lúc, đúng chỗ. Chuẩn mực trong ngôn từ giao tiếp luôn là điều cần thiết bởi nó là phương tiện thể hiện nét đẹp văn hóa con người.
“Hạnh”: Hạnh trong công dung ngôn hạnh là đức tính thứ 4 và được coi là quan trọng nhất của người phụ nữ. Hạnh trong “Tứ đức” chỉ đạo đức, lòng nhân hậu, sự thủy chung son sắt, tình yêu thương, giữ trọ nề nếp gia phong,…Đức hạnh của người phụ nữ được thể hiện qua các mối quan hệ như vợ chồng, cha mẹ với con cái,…
Ý nghĩa của công dung ngôn hạnh
Công dung ngôn hạnh là một chuẩn mực của đạo đức xã hội, để mọi người hướng tới; hoàn thiện từng ngày để trở thành người phụ nữ xinh đẹp, lương thiện, tháo vát, khéo léo trong việc giao tiếp, ứng xử,….
Ngày nay, công dung ngôn hạnh được biểu hiện rõ nhất trong vai trò làm con, làm vợ và làm mẹ. Trong vai trò người vợ, họ sẵn sàng cùng chồng thực hiện tất cả các chức năng, công việc như làm kinh tế, giao tiếp, nuôi dạy con cái,…Không chỉ là người quán xuyến công việc còn là chỗ dựa tinh thần cho chồng, tâm sự chia sẻ những thành công, thất bại trong cuộc sống. Phụ nữ hiện đại còn giỏi việc nước, đảm việc nhà; tích cực tham gia vào nhiều vào bộ máy nhà nước, không ngừng học hỏi nâng cao kiến thức, tham gia vào các hoạt động xã hội,….
Công dung ngôn hạnh trong xã hội xưa
Trong xã hội xưa, công dung ngôn hạnh như một chuẩn mực đạo đức để mọi phụ nữ hướng tới, giúp hoàn thiện bản thân để trở thành một người có vẻ đẹp bên ngoài lẫn các phẩm chất cao quý bên trong.
Thời ấy, một người phụ nữ “công dung ngôn hạnh” không chỉ biết “đảm việc nhà” mà còn có thể “giỏi việc nước”. Là người phụ nữ đảm đang, tháo vát, biết quán xuyến mọi công việc trong gia đình, nhưng khi đất nước lâm nguy, vẫn sẵn sàng cần gươm, giáo, gậy gộc để chiến đấu với quân thù.
Phụ nữ Việt Nam bao đời nay vẫn luôn đóng góp sức mình vào những chiến công hiển hách của dân tộc. Những người phụ nữ anh hùng phải kể đến 2 người phụ nữ, đó là hai Bà Trưng (Trưng Trắc và Trưng Nhị). Tiếp sau đó là những “nữ kiệt” như Bùi Thị Xuân, Nguyễn Thị Minh Khai, Nguyễn Thị Định… Tất cả đều làm nên những mốc son chói lọi trong lịch sử xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Như vậy, khi nói về công dung ngôn hạnh của người phụ nữ Việt xưa, khó có một ngòi bút nào có thể lột tả hết được. Tuy ở mỗi giai đoạn khác nhau, nét đẹp của người phụ nữ cũng sẽ được khắc họa riêng biệt, thế nhưng sự hy sinh thầm lặng là thời nào cũng có, nó như trở thành một phẩm chất truyền thống tốt đẹp của phụ nữ Việt Nam.
Công dung ngôn hạnh trong xã hội hiện đại như thế nào?
Có thể nói phụ nữ thời nay không chỉ giữ vai trò chăm sóc cho gia đình. Mà họ còn phải đóng vai trò quan trọng trong các lĩnh vực kinh tế, xã hội, quản lý nhà nước, kinh doanh,… Chính vì thế công dung ngôn hạnh không còn giữ nguyên nghĩa mà còn được mở rộng và phát triển theo nhiều hướng khác nhau. Cụ thể như:
“Công” thời hiện đại: “Công” đã khác xưa rất nhiều, những người phụ nữ không còn vất vả bởi đã có người chồng chia sẻ việc nhà. Mặc dù vậy, việc bếp núc, chăm sóc con cái vẫn luôn có người vợ đóng vai trò chính. Bên cạnh đó họ còn tích cực tham gia công việc xã hội và mang lại nguồn thu nhập cho gia đình.
“Dung” thời hiện đại: Đây chính là vẻ đẹp của người phụ nữ hiện đại đang trở thành vấn đề được xã hội quan tâm. Làm đẹp chính là nhu cầu tất yếu ở mỗi thời đại thì lại có những quan niệm khác nhau. Xu hướng của xã hội ngày nay đang khuyến khích chị em phụ nữ chú trọng đến việc chăm chút bản thân không chỉ vẻ đẹp bên ngoài mà còn cả vẻ đẹp bên trong tâm hồn.
“Ngôn” thời hiện đại: Đây là sự phát triển mạnh mẽ của xã hội, công việc của người phụ nữ yêu cầu họ không thể lúc nào cũng khuôn phép thưa, dạ, bẩm, vâng. Ngôn từ đang được trí tuệ hóa, ngắn gọn xúc tích và chứa đựng nhiều hàm lượng thông tin lớn.
“Hạnh” thời hiện đại: Vẻ đẹp trong tâm hồn còn quan trọng hơn vẻ đẹp hình thức bên ngoài. Nhiều phụ nữ hiện nay đẹp lên nhờ mỹ phẩm, kem dưỡng da,…- những thứ mua được bằng tiền song vẻ đẹp tâm hồn thì không thể mua được.
Những bài ca dao, thơ nói về công dung ngôn hạnh
Trong nền văn học Việt Nam, có rất nhiều những câu ca dao, bài thơ nói về công dung ngôn hạnh của người phụ nữ, điển hình có thể kể đến như:
Những người thắt đáy lưng ong
Vừa khéo chiều chồng, vừa khéo nuôi con.
Những người béo trục béo tròn,
Ăn vụng như chớp, đánh con cả ngày.
Những người mặt nạc đóm dày,
Mo nang trôi sấp biết ngày nào khôn!
(Ca dao)
Vá may giữ nếp đàn bà
Mũi Kim nhỏ nhặt mới là nữ công.
(Tác giả: Gia Huấn Cao)
Tuyệt mỹ trần ai một thứ đàn
Muôn đời cực phẩm của dương gian
Công, dung, ngôn, hạnh luôn gồm đủ
Gấm, lụa, phấn, son khỏi luận bàn
Êm ái, ngọt ngào khi giữ phận
Dữ dằn, đáo để lúc sôi gan
Kinh hồn tán đởm bầy diều quạ
Sư tử Hà Đông, chúa đại ngàn!
(Đàn bà 2 – Tác giả: Trần Bảo Kim Thư)
Vợ tôi tính nết dịu hiền
Nhưng không ủy mị than phiền vu vơ
Vợ tôi không biết làm thơ
Nhưng yêu cái đẹp, tôn thờ chân như
Ghét gian trá, thích nhân từ
Công dung ngôn hạnh dường như vẹn toàn.
(Vợ tôi – Tác giả: Trần Đức Phổ)
Em là người con gái Việt Nam
Trung hậu đảm đang rất hay làm
Thời chiến thì xông pha lửa đạn
Thời bình trở lại em giỏi giang
Đói nghèo nheo nhóc khổ mang theo
Em vẫn vui cười như hoa nở
Không oán than kiếp đời hồng nhan
Bởi em là người phụ nữ Việt Nam
Đức hạnh trong em mãi ngọt lành
Ngày đêm chăm lo chồng con cái
Nắng dải mưa dầu chẳng trách than
Công dung ngôn hạnh em đủ cả
Trả nghĩa ơn đời nào ai hay
Vượt bao gian khổ đời xuôi ngược
Chẳng quản thân đời khúc quanh co.
(Em là con gái Việt Nam – Tác giả: Bình Minh)
Giữ gìn truyền thống nếp ngàn xưa
Công của chị em nói chẳng thừa
Gánh vác việc nhà lo việc nước
Thân cò đâu quản nắng hay mưa
Tiếng cồng xung trận vọng chiềng Nưa
Đồng khởi Bến Tre đất xứ dừa
Vương nữ oai hùng vang một thuở
Để giờ kể chuyện vẫn say sưa
Ầu ơi giọng hát tiếng thoi đưa
Hồn mẹ Âu Cơ trải rộng vừa
Ấm máu tiên rồng nuôi dũng khí
Trung trinh ngời sáng nếp ngàn xưa.
(Phụ nữ Việt Nam – Tác giả: Nguyễn Bằng)
Có thể nói, phụ nữ thời xưa và phụ nữ thời nay tuy có khác nhau về địa vị xã hội, nhưng “công dung ngôn hạnh” ở thời đại nào cũng đều có giá trị nhất định. Nếu thời xưa, vai trò người phụ nữ phần lớn chỉ gọn trong 2 chữ “gia đình”, thì ngày này đã được mở rộng ra bên ngoài xã hội. Tuy có thách thức, nhưng đó cũng là cơ hội để người phụ nữ khẳng định bản thân và đạt tới những giá trị tốt đẹp hơn trong cuộc sống.
********************
Đăng bởi: THPT Ngô Thì Nhậm
Chuyên mục: Tổng hợp
