Bão mặt trời là gì?
Bão mặt trời hay gió mặt trời là một vụ nổ năng lượng từ tính trong bầu khí quyển của mặt trời, gây ra sự bùng nổ dữ dội của ánh sáng. Từ bề mặt Trái Đất, chúng ta có thể quan sát được bão mặt trời qua kính viễn vọng, tia X không gian và các thiết bị chụp ảnh nhiệt.
Một cơn bão mặt trời có thể giải phóng lượng năng lượng tương đương với hàng triệu quả bom hydrogen 100-megaton (100 triệu tấn) phát nổ cùng lúc. Mức năng lượng đó cũng lớn hơn 10 triệu lần so với năng lượng do một ngọn núi lửa phun trào giải phóng ra.
Một cơn bão mặt trời thường chỉ kéo dài trong vài phút nhưng sức nóng của nó có thể lên đến hàng triệu độ và tạo ra một vụ nổ bức xạ trên phổ điện từ, từ sóng vô tuyến cho đến tia X và tia gamma. Bão mặt trời cũng có liên hệ trực tiếp đến hiện tượng cực quang ở Trái đất và trên các hành tinh khác.
Cấp độ của bão mặt trời
Sức mạnh của siêu bão mặt trời có 5 mức độ: A, B, C, M, X. Cấp sau tăng 10 lần so với cấp trước.
Bão mặt trời xảy ra khi nào?
Khi năng lượng từ tính tích tụ trong bầu khí quyển của mặt trời, chủ yếu ở các khu vực xung quanh vùng tối của mặt trời, đột nhiên được giải phóng sẽ tạo ra bão mặt trời, khiến bề mặt mặt trời lóe sáng trong một khoảng thời gian.
Bão mặt trời có ảnh hưởng gì?
Các cơn gió mặt trời sẽ phát ra tia X và tia cực tím (UV) theo mọi hướng. Các loại tia này có thể gây ra các cơn bão bức xạ kéo dài ở tầng cao nhất của bầu khí quyển Trái Đất và gây ra sự cố mất tín hiệu vô tuyến trên toàn thế giới.
Ngoài ra, các luồng hạt có năng lượng cao trong từ trường của Trái đất do gió mặt trời tạo ra còn có thể gây ra các mối nguy bức xạ cho các tàu vũ trụ và phi hành gia.
Bão từ mặt trời ảnh hưởng đến trái đất
Bão mặt trời là gì mà khiến các nhà khoa học phải đưa ra nhiều cảnh báo tới con người như vậy?
Thực tế, bạn sẽ không tưởng tượng được sức nóng và mức độ độc hại, ảnh hưởng của đám mây tia X, gramma xâm nhập vào khí quyển.
1 số tác hại có thể thấy rõ khi hiện tượng thiên văn học này xảy đến:
- Xuất hiện hiệu ứng cực quang ở Nam Cực, Bắc Cực.
- Bầu khí quyển nóng lên thấy rõ, nhiệt độ trung bình ngày tăng.
- Phá vỡ hệ thống định vị, la bàn, mạng lưới điện.
- Bão bức xạ do tia cực tím và tia X sẽ hình thành ở tầng cao nhất của khí quyển, làm nhiễu sóng tín hiệu truyền hình mặt đất.
- Hạt năng lượng có từ trường lớn bay trong dải ngân hà có thể gây bức xạ với vệ tinh, tàu vũ trụ,..
Bão mặt trời ảnh hưởng đến sức khỏe con người
Bức xạ mặt trời, không khí nóng lên, cơn mưa hạt năng lượng, tia X, tia Gramma,.. là những yếu tố độc hại tác động tới sức khỏe con người.
Đặc biệt dưới đây là nhóm người có nguy cơ cao chịu ảnh hưởng nặng nề khi hiện tượng này xảy ra, bao gồm:
- Người bệnh tim.
- Huyết áp.
- Thần kinh.
- Xương khớp.
Để phòng tránh và giảm thiểu rủi ro xuống mức thấp nhất, mọi người nên sinh hoạt điều độ, ăn uống lành mạnh để có dưỡng chất cân bằng.
Đồng thời, tránh ra khỏi nhà khi bão mặt trời đang đổ bộ, tích trữ thực phẩm, thuốc men phòng mất điện, mất mạng diện rộng. Bạn cũng nên mua máy phát điện dự trữ trong nhà.
Sau cùng, mọi lời đồn về ngày tận thế khi bão mặt trời sắp đổ bộ vào Trái Đất đều là giả, không đáng tin. Đây chỉ là hiện tượng văn học bình thường, chúng ta không nên quá lo lắng.
Những lần bão mặt trời tàn phá Trái Đất trong lịch sử
Cơn bão kinh khủng ngày Halloween
Vào ngày 28/10/2003, mặt trời giải phóng một trận bão khủng khiếp đạt đến cấp X45, khiến những thiết bị cảm biến (sensor) của các tàu quan sát bị rối loạn.
Sự kiện Bastolle Day (Ngày Quốc Khánh của Pháp)
Ngày 14/7/2000, một trận bão mặt trời cấp X5 khiến sóng vô tuyến bị gián đoạn tạm thời và một số vệ tinh bị đoản mạch.
Bão Mặt Trời phá hủy hệ thống điện và mạng điện thoại
Vào tháng 3/1989, bão mặt trời đã khiến hệ thống điện ở Canada bị lỗi khiến 6 triệu người phải sống trong bóng tối suốt 9 tiếng. Trận bão mặt trời này cũng khiến hệ thống điện thoại đường dài xuyên qua vài bang của nước Mỹ cũng đã bị tàn phá nặng nề.
Sự kiện Carringon
Năm 1859, sự kiện Carrington (Carrington Event) là trận bão Mặt Trời được ghi chép lần đầu tiên trên thế giới và đây cũng là trận bão Mặt Trời được ghi nhận lớn nhất trong suốt 500 năm.
Cơn bão Mặt Trời này đã gây ra một vài gián đoạn trong liên lạc điện báo toàn cầu và những màn cực quang rực rỡ kéo dài tới tận những miền xa phía Nam như vùng Caribe.
Bão Giáng Sinh năm 2006
Một trận bão mặt trời cấp X9 đã khiến thiết bị chụp ảnh của vệ tinh GOES 13 bị hư hại và làm gián đoạn việc liên lạc giữa vệ tinh, mặt đất và tín hiệu GPS trong suốt 10 phút.
Thực hư thông tin Bão mặt trời có thể làm mất Internet trong vài tháng?
Trên thực tế, các thiết bị điện tử sử dụng sóng, mạng đều hoạt động tốt bởi chúng nằm dưới sự bảo vệ của bầu khí quyển Trái Đất.
Khi hiện tượng bão mặt trời diễn ra, bầu khí quyển sẽ bảo vệ Trái Đất khỏi những cơn mưa bức xạ, đẩy chúng ra ngoài vũ trụ.
Tuy nhiên với cường độ bão mạnh, kéo dài thì chúng vẫn hoàn toàn gây tác hại tới đường truyền Internet toàn cầu.
Vậy nên rất nhiều người đặc biệt quan tâm bão mặt trời là gì, đổ bộ khi nào (hôm nào),.. để chuẩn bị trước các biện pháp bảo vệ mạng lưới an ninh mạng ổn định nhất có thể.
Một cơn bão mặt trời có thể hủy diệt Trái đất?
Điều gì sẽ xảy ra khi Trái đất chịu một cú đánh trực tiếp từ một ngọn lửa mặt trời? Một ngọn lửa đủ mạnh có thể hủy diệt sự sống trên hành tinh của chúng ta không?
Theo trang LiveScience, các câu trả lời rất phức tạp, nhưng hầu hết các nhà khoa học đều đồng ý một điều: từ trường và bầu khí quyển cách nhiệt của Trái đất bảo vệ chúng ta khỏi những vụ nổ mặt trời mạnh nhất.
Trong khi các cơn bão mặt trời có thể làm xáo trộn hệ thống radar và vô tuyến hoặc đánh bật các vệ tinh ngoại tuyến, thì bức xạ có hại nhất được phát tán trên bầu trời rất lâu trước khi nó chạm vào da người.
Ông Alex Young, phó giám đốc khoa học tại Trung tâm Chuyến bay vũ trụ Goddard của NASA, cho biết: “Chúng ta đang sống trên một hành tinh có bầu khí quyển rất dày, giúp ngăn chặn tất cả các bức xạ có hại được tạo ra từ ngọn lửa mặt trời”.
Tuy nhiên, không phải tất cả các tia sáng mặt trời đều vô hại.
Trong khi từ trường của Trái đất ngăn chặn bức xạ mặt trời gây tử vong trên diện rộng, thì sức mạnh tuyệt đối của điện từ lại làm gián đoạn lưới điện, kết nối Internet và các thiết bị liên lạc khác trên Trái đất, dẫn đến hỗn loạn. Các chuyên gia thời tiết vũ trụ tại NASA và các cơ quan khác rất coi trọng mối đe dọa này và theo dõi chặt chẽ mặt trời để biết các hoạt động tiềm ẩn nguy hiểm.
Các hiện tượng lóa sáng mặt trời xảy ra khi các đường sức từ của mặt trời trở nên căng và xoắn, gây ra các cơn bão năng lượng điện từ khổng lồ.
Phần lớn năng lượng từ bức xạ mặt trời xuất hiện dưới dạng tia cực tím và tia X.
Tuy nhiên, năng lượng mãnh liệt của một ngọn lửa cũng có thể làm nóng khí gần đó trong bầu khí quyển của mặt trời, khiến chúng phóng ra các đốm màu khổng lồ của các hạt tích điện (được gọi là phóng khối lượng đăng quang – CME) ra ngoài không gian.
Nếu một vết đen mặt trời chói lọi xảy ra đối diện với Trái đất, thì bất kỳ CME nào cũng sẽ nổ về phía chúng ta trong khoảng thời gian từ 15 giờ đến vài ngày.
Khi năng lượng điện từ của mặt trời đổ vào từ quyển của chúng ta, các nguyên tử và phân tử trong bầu khí quyển của Trái đất trở nên tích điện, tạo ra các hiệu ứng có thể được nhìn thấy trên khắp thế giới: các hệ thống vô tuyến và radar trên khắp thế giới mất điện, lưới điện cũng có thể bị quá tải và mất điện.
Một số chuyên gia lo ngại rằng một CME đủ lớn sẽ tạo ra “ngày tận thế Internet” bằng cách làm quá tải cáp Internet dưới biển và khiến các khu vực trên thế giới không có quyền truy cập web trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng.
Các vệ tinh và trạm không gian, quay quanh quỹ đạo ngoài sự bảo vệ của bầu khí quyển Trái đất, cũng bị suy yếu bởi bức xạ của CME.
Tuy nhiên, ngay cả cơn bão địa từ mạnh nhất trong lịch sử được ghi lại – sự kiện Carrington năm 1859 – cũng không có tác động đáng chú ý đến sức khỏe của con người hoặc sự sống khác trên Trái đất.
********************
Đăng bởi: Trường THPT Ngô Thì Nhậm
Chuyên mục: Tổng hợp
